De woedende heer en het kwetsbare kind. Korte introductie preken Matteüs 18 (en slot Matteüs 17).

Matteüs 18 is bekend en berucht onder gelovigen. Ik heb er een aantal preken over gehouden. Het geheim van dit hoofdstuk is dat het begin en het slot bij elkaar horen. De woedende, machtige heer (vers 34) is het kwetsbare kind (vers 3). Een korte introductie op een paar preken over dit boeiende hoofdstuk.

Bekend en berucht hoofdstuk.
Matteüs 18 roept heel wat op onder gelovigen. Dat zit ‘m vooral in het stukje waarin Jezus zijn discipelen de volmacht geeft om zonde te bestraffen (vers 15-20). Maar ook in het deel over vergeving van (onderlinge) schuld (vers 21-35). De verzen 15-20 hebben, mede, een belangrijke rol gespeeld in het begrip van kerkelijke tucht of censuur. Vandaag is dat een lastig onderwerp. Bepaal je als (westers) vrij mens niet zelf wat goed en verstandig is? De verlegenheid met dit onderwerp is op zich begrijpelijk.[i] Toch is het slechts verplaatsen van problemen als je het laat bij verlegenheid. Want voorafgaand aan die verzen spreekt Jezus over toezicht op jezelf (zelfcensuur) in Matteüs 18:6-14. Jezus spreekt iedere gelovige aan. Allen plaats hij onder zijn censuur. Vind je dat problematisch?

Trouwens; Jezus zegt dat je onbekeerlijke zondaren moet beschouwen als heidenen en tollenaars (vers 17). Maakt juist Matteüs niet duidelijk dat Jezus kwam om hen te redden (Matteüs 9:13b)?[ii] Wat bedoelt Jezus? En waarom eindigt het hoofdstuk dan toch met de woede van God de Vader (vers 34 en 35)? Matteüs 18 geeft veel om over na te denken.

Als een kind.
Luister nog beter. Onderlinge censuur (vers 15-20) brengt je niet alleen terug naar zelfcensuur (vers 6-14). Er is gelijk nog een stap extra te zetten. Wie is Jezus onder wiens censuur je staat?

Het begin van Matteüs 18 geeft een antwoord op die vraag. Jezus vergelijkt zich daar met een kind (vers 2 en 3). Een kind telde in Jezus’ tijd niet mee, stelde niks voor.[iii] Jezus spreekt hier over zijn afzichtelijke kruisdood. Wat betekent het om onder censuur van zo’n iemand te staan? Alle onderwerpen die aan bod komen in Matteüs 18 brengen je bij deze vraag terug.

Het kind is de machtige Heer.
Juist als iets problematisch is – censuur/tucht, omgang met zonde – is het zaak een stap terug te doen en nauwkeurig te luisteren. Dat heb ik willen doen in de preken over Matteüs 18.[iv]

Volg mij – zegt de Heer. Alleen zo word je bevrijd van hindernissen (skandalon, Matteüs 18:7) en de wurgreep (Matteüs 18:28) van zonde. In Matteüs 18 klinkt de stem van iemand die je bevrijdt – en voor die bevrijding de hoogste prijs betaalde (Matteüs 18:34). De belangrijkste ontdekkingen van het luisteren naar Matteüs 18 waren voor mij:

Het geheim van het hoofdstuk is dat het eind en het begin bij elkaar horen. De woedende heer uit de gelijkenis (vers 34 en 35) is het kwetsbare kind (vers 3).[v]
Het hoofdstuk vormt een geheel. De idee dat bepaalde verzen (15-20) later zijn toegevoegd is begrijpelijk maar daarom niet doorslaggevend.[vi]
De gelijkenissen van de zaaier en de akker uit Matteüs 13 zijn de achtergrond waartegen Matteüs 18 te begrijpen is.[vii] Dit gaat om het Bijbelse wereldbeeld, de aard van Gods koninkrijk.
Matteüs 18 is essentieel voor de gemeente van Jezus. Het gaat over het volgen van Jezus in omgang met zonden en wonden en over de onderlinge verhouding in de gemeente.

Slot van Matteüs 17 hoort erbij.
Ik denk trouwens dat het slot van Matteüs 17 bij Matteüs 18 hoort. Dat stukje gaat over het betalen van het tempelgeld. (Alleen Matteüs heeft dit verhaal). Het ‘betalen’ komt terug in de gelijkenis van de schuldenaren (Matteüs 18:21-35). Maar vooral het woord hindernis/aanstoot (skandalon, 17:27) is van belang. Dat woord is cruciaal in Matteüs 18. Jezus zegt: ‘wee de wereld met haar valstrikken’ (skandalon, 18:7)! Heel hoofdstuk 18 vertelt hoe Jezus ons bevrijdt van datgene waarin je verstrikt raakt en vast loopt.

Overzicht preken Matteüs 18 (en slot Matteüs 17):