Wee de wereld met haar valstrikken! – zegt Jezus. Scherpe waarschuwingen klinken in deze verzen; over het afhakken van je hand of de straf die je krijgt als je een geringe van de goede weg afbrengt. Tegelijk spreekt Jezus zeer geruststellende woorden. Hieronder de preek over dit scherpe stuk uit Matteüs 18. Helaas hebben veel vertalingen vers 11 er (ten onrechte) uitgelaten. Ik betrek die tekst er wel bij. De preek is ook te beluisteren via de podcast. Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

1         Jezus grote liefde voor je.
Wie is de belangrijkste? Wie de meeste volgers heeft of de hoogste positie? Ja, zo denken wij. Jezus leert zijn discipelen iets heel anders: je moet veranderen en mij volgen. Alleen dan kun je het koninkrijk der hemelen binnengaan (Matteüs 18:1-5). Naar dat evangelie hebben we de vorige keer geluisterd.[i] Dat was bij de bevestiging van nieuwe diakenen en ouderlingen. Ambtsdragers dienen het belang van de nederige, gekruisigde koning en gemeenteleden ontvangen hen in Jezus’ naam. Zo zegent Christus zijn gemeente.

Scherpe waarschuwingen.
Vandaag gaan we verder. Was het vorige keer al radicaal (‘verander!’), de Heer blijft messcherp. We stuiten hier op een tekst die door de loop van de eeuwen mensen heeft laten huiveren: Breng je een geringe van de goede weg af, dan word je beter met een molensteen om je nek in de diepte van de zee geworpen. Verleid je oog je; ruk het uit. Brengt je hand je van het goede pad; hak het af. Beter kom je gehandicapt het leven binnen dan dat je gezond en wel in het vuur van de hel beland (naar Matteüs 18:6-14).

Kijk naar Jezus.
Door zo scherp en onderscheidend te spreken laat Jezus zien wie hij is (cf. Hebreeën 4:12). Vergis je niet in de nederige gestalte van koning Jezus de gekruisigde. Als je je als een kwetsbaar, zondig mens aan hem toevertrouwt (Matteüs 18:2 en 3) heb je de meest machtige beschermer. Bedenk dat Matteüs schrijft voor gelovige Joden. Machtige engelen (Cherubs[ii]) bedekken hun gezicht voor God, vanwege Gods heiligheid (Jesaja 6:2). Jezus zegt hier dat de engelen van de nederigen die in hem geloven voortdurend Gods aangezicht zien (Matteüs 18:10). Door Jezus wordt alles anders. Geloof in hem geeft zicht op de heilige God.

Makkelijk kun je schrikken van deze verzen uit Matteüs 18. En het is inderdaad niet niks (zie verderop in de preek). Maar luister. Hoor Jezus’ hart kloppen. In deze scherpe waarschuwingen klinkt de diepe liefde van de Heer voor de zijnen. Hij zoekt je redding en behoud (Matteüs 18:11[iii]). Niemand kan je van hem afpakken (Johannes 10:28b). En zorg jij er van jouw kant voor dat er niets tussen jou en je Heer in komt te staan (Matteüs 18:8 en 9).

Eens zal Jezus rechtspreken (Matteüs 25:31-46[iv]). Nu klinkt de oproep om hem in alles lief te hebben en te volgen. Blijf dat doen, gemeente.

2         Valstrik is: bij Jezus vandaan raken.
Er is discussie en onzekerheid rondom deze tekst. Wil Jezus echt dat je je hand afhakt? Kan ik degene zijn die een ander van het pad afbrengt en wacht mij dan die vreselijke straf? Waarom is Jezus zo scherp?

Om zicht te krijgen op deze tekst zijn twee dingen nodig. Twee dingen die met elkaar te maken hebben. Dat is allereerst goed luisteren en vervolgens een stapje terug doen.[v]

Valstrik, hindernis of ergernis.
Een belangrijk woord in deze tekst is het woord valstrik. Wee de wereld met haar valstrikken – zegt Jezus (Matteüs 18:7). Je kunt het woord valstrik ook vertalen met ergernis, aanstoot of struikelblok. Het gaat om datgene wat je van de goede weg brengt (Matteüs 18:6). Dit woord komt regelmatig voor in Matteüs, bij belangrijke gebeurtenissen:

• Net hiervoor nog als Jezus zegt dat hij geen aanstoot/ergernis wil geven over het betalen van de tempelbelasting (Matteüs 17:24-27).[vi]
• Jezus zegt het tegen Johannes als hij twijfelt aan Jezus: je bent gelukkig als je je niet aan mij ergert (Matteüs 11:6).[vii]
• Als Petrus tegen Jezus zegt dat hij zeker niet moet lijden en sterven, zegt Jezus: weg, achter mij, Satan – je bent een aanstoot/valstrik voor me (Matteüs 16:23).[viii]

Gelijkenis van de zaaier (Matteüs 13).
Vooral Matteüs 13 is van belang. Dat is het hoofdstuk waarin Jezus vanwege ongeloof in en verzet tegen hem in gelijkenissen begint te spreken.[ix] Jezus zegt in de gelijkenis dat hij de Heer van de wereld is maar dat er een tegenstander is; de duivel. Jezus zaait het goede zaad en de tegenstander zaait onkruid. Zolang de wereldgeschiedenis duurt, groeit het goede graan en het onkruid samen op. Zo laat Jezus zien dat hij geduld heeft.[x] Maar als Jezus terugkomt, zal hij als rechter het goede en slechte uit elkaar halen. Jezus zegt dat zo:

De Mensenzoon zal zijn engelen erop uitsturen, en ze zullen uit zijn koninkrijk allen die anderen ten val hebben gebracht (ergernissen, Statenvertaling) … bijeen brengen en … in de vuuroven werpen
(Matteüs 13:41 en 42).

Oorlog.
Deze teksten geven zicht op Matteüs 18. Als je dit geheel tot je door laat dringen kijk je met Jezus mee. Er is een strijd gaande. Een oorlog tussen Christus en de duivel (cf. Matteüs 12:28[xi]). Jezus komt om te redden (Matteüs 18:11). De duivel gooit roet in het eten (Matteüs 13:25). Overal liggen subtiele of zeer duidelijke valstrikken op de route van Gods koninkrijk. Dat is de situatie. De situatie die Jezus serieus neemt; ‘het is onvermijdelijk dat er mensen ten val worden gebracht’ (Matteüs 18:7b). Jezus redt. Maar niet bij toverslag. Hij deelt ons leven in een gevallen en gebroken wereld.[xii] Zo verlost hij.

We zingen straks een bewerking van het Onze Vader. De slotbede is zo gedicht:

Leid ons niet in verzoeking, want
wij houden in onszelf geen stand.
De wereld is ons leefterrein,
de slang is listig, vol venijn.
Verlos ons van de hielenbeet
En maak ons voor uw komst gereed.
(Gereformeerd Kerkboek)

Jezus kent en redt je.
Dit gezang past bij Matteüs 13 en 18. Matteüs 18 is scherp en voelt zo scherp aan omdat het persoonlijk is. ‘Ergernissen’ (Matteüs 13:41, Statenvertaling) krijgen een gezicht. De tempelbelastinginner wil een wig drijven tussen Petrus en Jezus (Matteüs 17:24-27).[xiii] Kijk uit – belastinginner, zegt Jezus (Matteüs 18:7). Aan wiens kant sta jij met je vrome praatjes? Jezus kijkt dwars door hem heen (Hebreeën 4:12). Johannes de Doper dreigde het zicht op Jezus te verliezen. Jezus ziet Johannes’ hart vol twijfel en geloof. Erger je niet aan mij, Johannes – zegt Jezus (Matteüs 11:6).

Jezus ziet de valstrikken en struikelblokken. Hij wijst ze aan. Belangrijker: Jezus ziet je hart. Hij kent je twijfel, je kleingeloof, je geloof, je zonde en tekorten. En Jezus roept. Hij roept die belastinginner. Hij roept Johannes de Doper. Petrus. Hij roept  jou en mij. Kom naar mij – ik geef rust (Matteüs 11:28-30).[xiv] Jezus is goed, betrouwbaar en (r)echt.

Valstrik ≠ beproeving.
Nog even een punt op de i. Ergernis of struikelblok gaat niet zozeer over moeite waarmee jij en ik te maken krijgen (Calvijn). Kerkvader Augustinus stelt ons vizier op scherp. Augustinus zegt dat er voor iedereen moeiten of beproevingen zijn.[xv] En in die moeiten komen valstrikken mee. Augustinus noemt het voorbeeld van Job. Die krijgt veel ellende te verduren. Dan komt zijn vrouw naar hem toe. Zij zegt: ‘vervloek God toch en sterf.’ Dát is een valstrik – zegt Augustinus. Dat zit erin dat je verleid wordt God de rug toe te keren. Maar Job doet dat gelukkig niet. Hij richt zich met zijn moeite tot God, precies zoals de Psalmen doen.[xvi] En Job wijst zijn vrouw terecht.

’De wereld’ (wee de wereld) is in Matteüs 18:7 dan ook niet – zoals sommige gelovigen denken – ‘de boze wereld buiten de kerk’. Was het maar zo simpel. Het gaat om het leven of dat deel van het leven dat zich niet aan Christus gewonnen gaf.

Jobs vrouw. Petrus, de eerste belijder, is een struikelblok voor Jezus als hij zegt dat Jezus niet moet lijden en sterven. Petrus neemt de ernst van de zonde en de moeitevolle verlossingsweg van Jezus, Golgota, niet serieus. Dat is ‘de wereld’ in Petrus. Jezus wijst hem terecht. Houd hem achter zich. En in Matteüs 18 waarschuwt Jezus ieder mens. Ken je hart. Geef niet toe aan de boze en zijn werk. Geef niet toe aan zonde die je bij Jezus vandaan houden. Blijf op het pad. Het smalle pad dat een weg vol geluk wordt voor wie gelooft.

Jezus volgen.
Jezus waarschuwt degenen die de zijnen (proberen te) verleiden. Zo laat hij weten dat hij hen kent en doorheeft. Jezus waarschuwt jou en mij. Je hand afhakken en je oog uittrekken dat klinkt pijnlijk en vooral ondoenlijk en irreëel. Jezus bedoelt dat je de onder ogen ziet welke strijd er gaande is (Matteüs 13, cf. Matteüs 10:34[xvii]). En dat je niet zegt ‘er is goed, er is kwaad (in ieder mens)’ maar dat je voor hem kiest. En in zijn naam vecht tegen wat verkeerd is. En weet dan dat Jezus de machtige Heer is. Hij zoekt wat verloren is en redt dat (Matteüs 18:12-14 en vers 11). Hij is trouw en zal je niet loslaten. Blijf hem volgen.

3         Leven als Jezus’ gemeente.
Gemeente, bij de vorige preek ging het erover hoe belangrijk Matteüs 18 voor de christelijke gemeente is. Vooral in het gedeelte dat nog komt; over onderling toezicht en vergeving van elkaars zonde (Matteüs 18:15-35).

Een christen let op zichzelf.
De eerste helft van Matteüs 18 legt de basis. Waar het straks over onderling toezicht gaat (Matteüs 18:15-20) gaat het eerst over het toezien op jezelf. Hoe kun je spreken over tekorten van een ander als je niet eerst zelf in alle ernst met Jezus leeft? Pas dan op voor Jezus’ waarschuwing over de splinter die je bij een ander ziet terwijl je zelf een balk in je oog hebt (Matteüs 7:3). Daarom gemeente; leef in alles dicht bij je Heer. Blijf datgene doen waarmee Matteüs 18 opent; kom als een geroepen mens, een kwetsbare zondaar, naar Jezus. Hij redt, vergeeft en geneest. Zo kun je ook goed met elkaar omgaan.

Ambtsdragers letten op zichzelf.
Omdat Jezus in vers 10 zijn discipelen toespreekt, is hier ook aan een toepassing voor ambtsdragers te denken. De discipelen waren bezig met de vraag wie de belangrijkste is. Jezus leert de toekomstige apostelen dat zij hem, de nederige koning, moeten volgen in hun dienst aan de gemeente. Waak ervoor ook maar een van deze geringe te verachten – zegt de Heer tegen hen (Matteüs 18:10). Let op. Dat ambtsdragers moeten toezien op zichzelf is een opdracht die verderop in het Nieuwe Testament terugkomt (Handelingen 20:28, 1 Timoteüs 4:16). Hierbij is te denken aan het persoonlijk leven met God. Maar ook aan het onderling toezien op elkaar in de kerkenraad (censura morum). Want hoe kun je toezien op de gemeente als je niet begint bij het letten op jezelf? Jezus plaats de ambtsdragers onder zijn censuur. Zo zorgt hij voor zijn gemeente en laat hij zien dat hij de herder is om wie het gaat (Johannes 10).

Bij Jezus’ les.
Gemeente, ik rond de preek af. De Heer houdt ons bij de les. Zijn les. Scherp is Matteüs 18. Messcherp. Gelukkig maar. Want zo snijdt Jezus de strikken door die ons (kunnen) binden aan wat niet deugt. Hoor je verlosser spreken. Jezus komt ons redden (Matteüs 18:11). Hij geeft en vraagt daarin ons veranderend (Matteüs 18: 2) leven.

Houd van hem, gemeente.
Volg Jezus in alles.
Heb zo elkaar lief.

---

Zie De woedende heer en het kwetsbare kind. Korte introductie op preken over Matteüs 18. En zie Trouw, wijsheid en macht van de Drie-ene God. Inleiding prekenserie Matteüs (2019-2021).

[i] Je komt als geroepen. Preek Matteüs 18:1-5.
[ii] Deze cherubs verschijnen ook aan Ezechiël. Zie Hoe indrukwekkend is God. Preek 1 roepingsvisioen.
[iii] Want de Zoon des mensen is gekomen om zalig te maken, dat verloren was (Statenvertaling). De meeste teksten hebben ook dit vers. Toch is het er in veel vertalingen uitgelaten (NBV). De tekst past (juist) uitstekend. Zie het vervolg van de preek (met name punt 2).
[iv] Zie Onwetende goed-doeners. Preek parabel schapen en bokken Matteüs 25.
[v] Zo gaat het vaker in de Bijbel. Behandel een opvallende uitspraak altijd in het grotere geheel. Zie bijvoorbeeld de zeer opvallende verzen uit Ezechiël 20:25 en 26 waarin staat dat God zijn volk ontheiligt (in kinderoffers). Bekijk wat de situatie is en kom zo tot het verstaan van de tekst. Zie preek Hoe God trouw is in vloek en zegen.
[vi] Zie Jezus en het tempelgeld. Preek slot Matteüs 17.
[vii] Zie Zo gek is het niet om in Jezus te geloven. Preek Matteüs 11:6.
[viii] Zie Is Jezus een influencer? Preek tweede deel Matteüs 16.
[ix] Zie Het geduld van de komende rechter. Preek Matteüs 13.
[x] Zie de uitleg van de parabel, zie de voetnoot hierboven.
[xi] Zie Jezus is de allersterkste. Preek Matteüs 12:20 en verdere.
[xii] Zie Geschonden bestaan. Artikel over het hoofdstuk over zonde, de duivel uit de Christelijke Dogmatiek.
[xiii] Zie preek over die tekst.
[xiv] Deze tekst past hier goed omdat Jezus voorafgaand aan die oproep waarschuwend zijn dorpsgenoten toespraak, op een vergelijkbare manier als hij in Matteüs 18 spreekt. In Matteüs 11 gaat het over afdalen ‘in het diepst van het dodenrijk’ en in Matteüs 18 ‘in het diepst van de zee’ (geworpen worden). Zie preek over dat deel van Matteüs 11.
[xv] Sermo 81 in Van aangezicht tot aangezicht. Preken over teksten uit het evangelie volgens Matteüs (Ambo-klassiek, 2004).
[xvi] Zie Bidden met de Korachieten. Korte inleiding op een serie preken Psalm 42/3 – 49. Over het verband tussen Job en de Psalmen zie Mijn God waarom? Over lijden. Preek 1.
[xvii] Gods vrijheidsstrijd. Het zwaar dat Jezus brengt.

Voorbeeldliturgie
Welkom

Votum en groet (Sela)
Psalm 125: 1 en 2 GK Wie op de HERE God vertrouwen

Gebed

GK 176b Wij kiezen voor de vrijheid (10 woorden)

Kindermoment (door gemeentelid)
Zoals klei in de hand van de pottenbakker 567 OTH Kinderlied

Lezen Matteüs 18:1-14, tekst 6-14
Verkondiging Over valstrikken en hindernissen op de route van Gods koninkrijk.
LB 442: 1 en 2 Op U, mijn Heiland, blijf ik hopen

Geloofsbelijdenis Nicea (samen hardop uitgesproken)

Dankgebed en voorbede, afgesloten met
GK 37: 3 en 7 (Onze Vader)

Collecte

LB 898: 1 en 2 Een vaste burcht (n.a.v. Matteüs 18 en n.a.v. Hervormingsdag)

Zegen
Amen

————