Jezus wordt de woestijn in geleid om beproefd te worden. Daarover ging het vorige week. Vandaag de eerste proef. Na veertig dagen vasten krijgt Jezus honger. De verzoeker zegt dat hij – Gods zoon – toch wel van stenen brood kan maken. Wat betekent deze proef en wat zegt het jou en mij? De preek is te beluisteren op mijn podcast. Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

Gemeente van de Heer

1 Het belangrijkste van het leven.
‘Als het maar gezond is.’ Hoe vaak hoor je ouders dat niet zeggen als ze een kindje verwachten? Natuurlijk is het spannend of het een meisje is of een jongetje, hoe zij/hij eruit ziet. Maar gezondheid is het belangrijkste.

De eerste proef voor Jezus in de woestijn gaat over de vraag wat het belangrijkste is. Wat is de basis in het leven?

In Jezus’ tijd was dat brood. Voor veel mensen in de wereld is dat vandaag niet anders. Maar voor de meeste westerse, Nederlandse mensen klinkt de eerste proef vreemd. Wij trekken een brood uit de vriezer. En via bezorgd.nl heb je

binnen no time een maaltijd thuis. Voor ons staat gezondheid bovenaan. In Jezus’ tijd was elke dag eten op tafel hebben – voor jezelf, je gezin en familie – een hele tour. Daarom verzoekt de duivel Jezus als hij na veertig dagen vasten honger krijgt zo: ‘als jij Gods zoon bent, beveel dan die stenen in brood te veranderen’ (Matteüs 4:3). De duivel verzoekt Jezus. Hij wil hem van zijn levensdoel afhalen.

2. Wat er achter de proef schuilgaat.
Even een pas op de plaats. Achter de vraag naar het belangrijkste van het leven spelen drie dingen mee. Het is goed om daar oog voor te hebben. Zo zie je wat er allemaal op het spel staat bij deze verzoeker:

1. Het gaat met name om identiteit: wie is Jezus? Dat God scheppend en leven-makend speekt, is typisch voor God (Genesis 1, Psalm 33:6). Daar hint de duivel op: als jij Gods zoon bent dan maak jij uit stenen brood. In Gods zoon zijn alle dingen gemaakt (Johannes 1:3, Kolossenzen 1:15vv).[i] Dan kun je ook ‘stenen in brood veranderen’ (Matteüs 4:3 en 3:9). Laat zien wie je bent, Jezus. Gemeente, wat een bekoring is dit! Als men al massaal al op Johannes afkwam (Matteüs 3:5[ii]) dan toch zeker op Jezus die zulke goddelijke dingen doet?
2. De beproeving is de weg tot verlossing. Jezus gaat de weg van de gehoorzaamheid (Hebreeën 5:8). Hij zet de zonde(val) recht (Matteüs 1:21, 3:15).[iii] Dat zie je hierin: de proef grijpt terug op Gods gebod in het paradijs (Genesis 2:17 en 3:1). En op de woestijnreis van Gods volk toen er niks te eten was (Deuteronomium 8).
3. De duivel en zijn werkwijze. De duivel is steeds in de buurt. Maar als er een teken van zwakheid is (Matteüs 4:2), slaat hij toe. Dit typeert de duivel. Wie hij is en wat doet is een-en-al onwaarachtigheid en leugen.[iv] Ook als hij ware en zelfs Bijbelse (Matteüs 4:6) dingen zegt.

3. Jezus is het brood dat leven geeft.
Nu de kern. Gemeente, heb oog voor de beproeving en de beproever (Matteüs 4:3). Maar kijk vooral naar Jezus. Hij weerstaat de duivel met dit woord:

Er staat geschreven: “De mens leeft niet van brood alleen, maar van ieder woord dat klinkt uit de mond van God”
(Matteüs 4:4, Deuteronomium 8:3).

Jezus beroept zich op de Schrift.[v] Want hij vervult de Schrift (Matteüs 5:17).[vi] Maar hoe is dit een antwoord? Wat bedoelt Jezus? Jezus zegt: basaler dan het meest basale (brood/gezondheid) is God. Uit, door en tot God zijn alle dingen (Romeinen 11:36). God spreekt. Zo ontstaat leven (Genesis 1). God geeft leven. Ook als er geen brood is. Of als je ziek wordt (COVID). Zelfs als je sterft. Adam en Eva kwamen in de proef; Gods gebod of een aantrekkelijke, zelfbedachte toekomst? Gods volk moest Hem leren te vertrouwen in de woestijn. Wij leren dat vandaag nu COVID onze gezondheid en onderlinge verbondenheid onder druk zet.

Jezus’ antwoord wijst vooruit naar Golgota. Ja, Jezus is Gods zoon (Matteüs 4:3). En, ja, dat laat hij (onder andere) zien door een broodwonder (Matteüs 14).[vii] Maar Jezus is en doet heel anders dan hoe de duivel hem probeert te laten zijn en doen. Jezus handelt op zijn tijd. En met zijn doel. Niet om zichzelf in leven te houden maar zodat mensen in hem geloven.

Het ultieme ‘bewijs’ dat Jezus Gods zoon is (identiteit), komt totaal ongedacht en onverwacht. Als Gods zoon aan het kruis hangt. Dan

• komen de mensen juist niet op hem af (cf. Matteüs 3:5),
• gelooft niemand meer in hem,
• gaan mensen hem volop bespotten,
• wordt het overdag donker,
• draagt Jezus Gods oordeel over de zonde.

Zie je? Jezus zegt: ‘een mens leeft van ieder woord dat uit Gods mond komt’ (Deuteronomium 8, Matteüs 4:4). Jezus spreekt hier op een verborgen manier over zichzelf. Hij is Gods Woord. In hem is alles gemaakt (Johannes 1). Als dat Woord tot zwijgen gebracht op Golgota, spreekt God juist het meest duidelijk zijn recht en liefde uit (LB 838:4).[viii] Zo zorgt Jezus voor ‘eten en drinken’. Niet door stenen in brood te veranderen (Matteüs 4:3). Maar door iets eindeloos groters te doen. Jezus verandert het (zonde)graf in een kraamkamer van nieuw leven. Zo is Jezus zelf het brood dat eeuwig leven geeft (Johannes 6:35, avondmaal).

Wat Jezus zegt in de eerste proef is dit: je hebt mij nodig. Jezus wil dat je in hem gelooft. De duivelse verzoeking mislukt. Beter nog: die laat alleen maar scherper zien wie Jezus is en op wat voor een wonderlijke manier hij redt.

4. Geef ons heden ons dagelijks brood.
Wat betekent deze eerste proef nog meer voor ons? Twee dingen.

Redder en Heer.
Vandaag is religie, geloof of spiritualiteit niet perse impopulair. Het verzet tegen geloof (jaren zestig) is weg. Dat is, op zich, mooi. Als je maar niet denkt dat geloven een soort van extraatje is, ‘bovenop’ een aardig leven. Of interessante optie ‘voor wie dat wil’. En wanneer en hoe het jou uitkomt. De eerste proef zet je stil. Het laat zien waar het in het leven om gaat. Een mens kan niet zonder redder en Heer. Jezus opent je ogen. Voor hem. Een mens moet verlost worden. Als Jezus leert bidden ‘geef ons heden ons dagelijks brood’ (Matteüs 6:11) dan gaat dat in de eerste plaats hier over. Over het leven dat hij geeft.

De doop laat dat zien. God staat aan het begin van … leven. Vanaf kleins af aan zegt God zijn Schepper, verlosser en Gids te (willen) zijn. Prachtig mooi hebben jullie dat op de geboortekaart van … gezet.

De lofzang op Gods naam staat centraal. En zo leven jullie als gezin. Met God. Met elkaar. In de gemeente. Met de mensen om je heen. Fijn dat jullie straks als gezin naar voren komen.

Alles wat je nodig hebt.
Omdat Jezus Heer is van heel het leven gaat de eerste proef net zo goed over alles wat we nodig hebben.

Laatst bij de mooie uitzending in Dordrecht van het Kerstverhaal Scrooge werd er gezegd dat er alleen al in onze stad 352 gezinnen afhankelijk zijn van de voedselbank. Het gebed om dagelijks brood maken we concreet door uitdeelpunt van de voedselbank te zijn. Wat fijn dat gemeenteleden zich hier met toewijding en trouw voor inzetten.

Maar denk ook aan de eenzaamheid en andere problematiek die meekomt met de Coronacrisis.

Een mens heeft contact nodig. Dat je merkt dat je niet alleen bent. Praktische of financiële hulp. Omzien naar elkaar begint in de gemeente. Dank God voor zoveel initiatieven: elkaar bellen, appen, soms bezoeken, online kring, online catechisatie. Vergeet elkaar niet. En vergeet de mensen om je heen niet, gemeente. Trek je juist in crisistijd niet op je eigen eiland terug. Volg Jezus die de juiste koers bleef gaan.

Gemeente, heb Jezus lief.
Volg hem. Volg hem in alles.
En heb zo de ander lief.

---

Zie Verleidingen voor gelovigen. Korte inleiding preken over Jezus’ beproevingen in de woestijn. En zie Trouw, wijsheid en macht van de Drie-ene God. Inleiding prekenserie Matteüs (2019-2021).

[i] Zie Eer de Schepper om zijn macht en wijsheid. Preek Zondag 9 en Kolossenzen 1.
[ii] Zie preek over Johannes’ oproep in de woestijn; een nieuwe tijd breekt aan.
[iii] Zie Jezus verlost van zonde. Kerstpreek 2020 over Matteüs 1:21.
[iv] Zie scherp citaat Klaas Schilder in een tweet van Fokke Pathuis: ,,de diabolos (duivel) is dus een lasteraar. Niet altijd omdat hij onware dingen zegt, zelfs niet, omdat hij feiten verdraait of op onzuivere manier combineert; doch simpel en alleen soms, omdat hij lelijke gedachten voedt. Men dient zich er goed van te doordringen, dat is het begrip diabolos niet het zeggen van de leugens, maar meer het doen van de leugen, het zijn in de leugen, en dus onwaarachtigheid op den voorgrond staat.” Hier is de vindplaats van Schilders citaat, ook opgenomen in de bundel “Tussen ‘Ja’ en ‘Nee'”, p. 27-28. Zie ook de vorige preek over de vraag wat het wezen van beproeving of bekoring is.
[v] Zo doet Jezus steeds. Zie slot van de preek Helpt handen wassen tegen het gevaarlijkste virus? Matteüs 15.
[vi] Zie Jezus laat de werkelijke betekenis van de schepping zien. Themadienst over de rustdag (Matteüs 12). Zie preek over Johannes 5:39 ‘De Schriften getuigen van mij.’
[vii] Zie Als de golven overslaan. Preek Matteüs 14 (vooral over storm op het meer).
[viii] Zie preek bij het lied Woord van Vrijheid. Zie ook Profetie next level. Preek Ezechiël 3 en 4.

Voorbeeldliturgie

Welkom (ouderling van dienst)

Votum en groet (Sela) https://www.sela.nl/liederen/1/votum-en-groet.html
Psalm 33: 1 en 3 DNP (Hij spreekt één woord en er is leven, cf. Matteüs 4:3 en 4) https://www.denieuwepsalmberijming.nl/berijmingen/psalm-33

Samenvatting Gods geboden (Deuteronomium 6 en Matteüs 22:37-40)
GK 161 alle verzen Heer, U bent mijn leven (geloofsbelijdenis)

Gebed

Kindermoment
Dank U wel, OTH 483
Verrassing van de kinderen voor het doopgezin

Lezing Deuteronomium 8:1-6 en Matteüs 4:1-4
Verkondiging Wat is het allerbelangrijkste in je leven?
Wie is als Hij? Opwekking 638 https://www.songteksten.nl/songteksten/65548/opwekking/prijs-adonai.htm

Bediening van de heilige doop aan ….
Na de bediening van de heilige doop zingen we: Opwekking 708 – Hoe groot is Uw trouw, o Heer https://www.songtexte.com/songtext/stichting-opwekking/708-hoe-groot-is-uw-trouw-o-heer-63ed024b.html
(digitale) belofte door de gemeente

Dankgebed en voorbede

Collecte

LB 416 alle verzen Ga met God en Hij zal met je zijn
Zegen
Amen