Nadat Jezus gedoopt is gaat hij de woestijn in. Hij wordt blootgesteld aan iedere vorm van verleiding. Wat betekent dit en wat zegt het ons? De preek is te beluisteren op mijn podcast. Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

Gemeente van de Heer

1. Volg de Volhouder.
‘Nog even volhouden.’ Hoe vaak heb je die woorden de afgelopen tijd gehoord?

Of misschien tegen jezelf gezegd. We moeten door deze Coronatijd heen – op weg naar het nieuwe normaal.

Vandaag lezen we hoe Jezus volhoudt als hij wordt beproefd. We moeten gelijk goed luisteren, gemeente. Corona of een andere moeite is iets dat je overvalt. Voor je gevoel overkomt het je. Matteüs zegt

iets anders over de proef van Jezus. De Geest leidt Jezus naar de woestijn (Matteüs 4:1). Die Geest die zichtbaar werd bij Jezus’ doop in de Jordaan (Matteüs 3:16).[i]

Beproeving, zo zegt het evangelie, overkomt ons niet van een vreemde (Catechismus Zondag 10).[ii] Jacobus noemt het zelfs eervol om beproefd te worden (Jacobus 1:2). Want juist in tijden van moeite leer je het om op te kijken naar onze Heer Jezus Christus. Hij is je kracht. Hij

die met onze zwakheden kan meevoelen, juist omdat hij, net als wij, in elk opzicht op de proef is gesteld, met dit verschil dat hij niet vervallen is tot zonde
(Hebreeën 4:15).

Een christen zegt daarom nooit zonder meer ‘hou vol.’ Want aan onze rekbaarheid komt – zo merken we – een einde. Een christen kent de Volhouder (Hebreeën 12:1en 2). Kijk naar hem, gemeente. Volg hem. En wijs op hem.

2. De Geest heeft de leiding.
Lezen we verder. Pas na de Geest wordt de duivel genoemd (Matteüs 4:1). Dit is belangrijk. Want daarmee geeft het evangelie de orde aan.

Je kunt beproefd worden. En de duivel kan van alles en nog wat uithalen. Verderop in het evangelie van Matteüs gaat de duivel, ook wel Satan genoemd, terugkomen:

• Hij zaait het nep-zaad dat zoveel lijkt op het goede zaad op Gods akker (Matteüs 13).[iii]
• Hij duikt zelfs op in de belangrijkste discipel als die Jezus verhinderen wil de weg van redding door het kruis te gaan (Matteüs 16).[iv]

Maar de duivel is niet degene die de boel bestuurt. Bij lange na niet. De Geest heeft de leiding (Matteüs 4:1). De duivel kan alleen maar werken binnen de hem gestelde grenzen. Hij is een (God ongehoorzaam geworden) schepsel. Jezus is Heer. Hij is gekomen om ‘de sterke’ te binden (Matteüs 12:29). De duivel en zijn trawanten wacht het eeuwige vuur (Matteüs 25:41).[v] Aan Jezus alle macht in de hemel en op aarde (Matteüs 28:18). Geprezen zij zijn naam.

3. De wonderlijke kracht van het evangelie.
Gemeente, wat is Jezus hier zwak. Je wordt er haast zenuwachtig van. Jezus wordt de woestijn ingeleid (no-place). Hij krijgt honger (kwetsbaar). De duivel stapt op hem af (prooi). Is Jezus Heer? Is dit macht?

Maar kijk beter. Waarom komt de duivel naar Jezus toe? Waarom viel de duivel Johannes de Doper eerder niet aan (Matteüs 3)? Waarom probeert de duivel er geen stokje voor te steken als Jezus zijn discipelen roept (Matteüs 4)?

Een voorbeeld. Bij voetbal zie je wel eens dat er veel verdedigers tegelijk om een bepaalde spits van de tegenpartij heen staan. Omdat het zo’n goede spits is. Een die de tegenstander bang maakt. Zo’n spits wil je met man en macht bedwingen. Zo is het ook met de duivel. Met alle macht en middelen die hij heeft valt hij Jezus aan. Jezus is nog maar net geboren en er ontstaat een kracht om hem te doden (Matteüs 2).[vi] Wie is er nou bang voor een baby!? Jezus staat aan het begin van zijn loopbaan en de duivel doet verwoede pogingen om hem uit koers te brengen (Matteüs 4). Waarom aandacht besteden aan een beginneling!? De duivel doet het bij Jezus. Waar en hoe hij maar kan.

Zo wordt de duivel tegen wil en dank een getuige. Je gaat je namelijk vanzelf afvragen wat er zo bijzonder aan Jezus is. En dat is Matteüs’ punt. Jezus is de (beloofde) zoon van Abraham en David (Matteüs 1:1) die zijn volk verlost van hun zonde (Matteüs 1:21).[vii] Alarmfase 1 voor het rijk van duisternis, de afbraakkrachten. Deze Jezus moet eraan.

Gods majestueuze plan.
De verzoeking in de woestijn laat zien welke bijzondere kracht het evangelie is.

Jezus verlost van zonde (Matteüs 1:21). En dat verlossen gebeurt op deze manier. Door ons bedreigd bestaan te delen (Matteüs 2). Door aan te sluiten bij de rij van boetelingen en, net als zij, gedoopt te worden (Matteüs 3). Door aan verzoeking en verleiding van de wereld bloot te komen staan (Matteüs 4). De kracht van het evangelie is dat Jezus in alles Gods gerechtigheid/recht (Matteüs 3:15) voor ogen heeft. Hij is dat recht.

De proef in de woestijn leert ons Jezus kennen. Zijn weg tot verlossing. Hij loopt de weg van Adam en Eva (proef in paradijs) en van Gods volk (woestijnreis) helemaal uit.[viii] Het lijden van Jezus, zijn ‘neerdalen in de hel’ (apostolische geloofsbelijdenis), bepaalt zijn leven onophoudelijk (Catechismus Zondag 15, Benedictus XVI).[ix]

De proef in de woestijn leert je de wonderlijke kracht van Golgota kennen. Satan verloor in de woestijn (Matteüs 4:10 en 11). Op Golgota dacht hij dat hij dan toch gewonnen had. Eind goed al goed. Jezus dood en begraven. Kruis door zijn leven. Maar zo is het niet. Gods wijze plan (Handelingen 2:23) was eindeloos groter en majestueuzer dan Satans listen en menselijke zonde. In dat meest ultiem zwakke moment verlost Jezus alle zondaren en vernietigt hij de dood van binnenuit.[x] Zo is hij Heer over alles en allen (Romeinen 14).

Er is een prachtig Goede-Vrijdag lied dat de paradoxale kracht van het evangelie bezingt. Dit lied is ook van toepassing op de proef in de woestijn:

Laat mij, o Heer, uw wondre wijsheid prijzen,
dwaasheid en ergernis voor wereldwijzen,
laat mij uw kruis dat sterken zwakheid noemen
als sterkte roemen
(Liedboek 177 (1973))

4. Laat je niet beetnemen. Focus op Jezus.
Voordat we DV volgende weken naar de verschillende proeven kijken, eerst nog iets anders. Jezus zegt dat er beproevingen en struikelblokken zijn op de weg naar Gods koninkrijk (Matteüs 18:7).[xi] De proef in de woestijn is evangelie. Het opent onze ogen voor wie Jezus is. Hoe hij bevrijdt (zie punt 3). Maar ook voor de valkuilen en beproevingen in het christelijke leven.

Satan als engel van het licht.
Stel dat de duivel dingen had gezegd als ‘vloek een keer’, ‘ga een keer vreemd’ of ‘leef voor jezelf en niet voor God.’ Dan was de duivel direct door de mand gevallen.[xii] Maar satan is sluw. Het woord dat hier voor hem gebruikt wordt is veelzeggend; verzoeker/beproever (Matteüs 4:3). Hij vermomt zich als een engel van het licht (2 Korintiërs 11:14). Zijn werk doet zich voor als Gods werk (Matteüs 13).

Illusie: Leven zonder God.
Dit alles blijkt in de beproevingen waaraan hij Jezus bloot stelt. Brood maken als je honger hebt (Matteüs 4:3), is niet (alleen niet-)verkeerd. Het is goed! De duivel bestaat het zelfs om met de Bijbel aan te komen (Matteüs 4:6). De Bijbel is fantastisch! De duivel wil je laten knielen (Matteüs 4:9). Is dat niet goed voor ieder (beperkt) mens en is de satan niet de overste van de wereld (Johannes 12:31, 14:30 en 16:11)? Jezus’ proef in de woestijn leert ons veel. Dit:

Tot het wezen van de bekoring hoort dat ze zich moreel voordoet…
Ze doet alsof ze het goede op het oog heeft…: we moeten … ons met daadkracht gaan wijden aan de verbetering van de wereld. De dingen van God… (zijn daarbij) … irrelevant, ondergeschikt. Eigenlijk zijn ze overbodig.
(Benedictus XVI).[xiii]

Scherp gezegd. Zie je dat? Vergis je niet. De beproevingen gaan over een goede wereld. Waar alles in orde is. Waar geen ellende is. Brood in overvloed. Godsdienstige rituelen en eerbied. Alles in orde. Alles onder controle.

Het ziet er zo goed uit. Ongelooflijk listig. Maar het is ónze perfecte wereld. Onze controle (‘gecontroleerd sonnet’, Ilja Pfeijffer).[xiv] Een illusie. Want een ‘dingetje’ – het valt haast niet op – ontbreekt. EEN ontbreekt. Een die onze Maker is. Een die ons verlost. Een die ons gidst. God. De Drie-enige God.[xv]

Nieuwe schepping.
In de woestijn staat Jezus op de rand. Is hij als Adam en Eva die bezweken onder de verleiding van de illusie om zelf het heft in handen te nemen? Is Jezus als Gods volk dat in de woestijn niet kon vertrouwen op de Geest? Is Jezus als jij en ik die God ter verantwoording (kunnen) roepen of Hem zelfs (kunnen) vervloeken als het ons tegenzit? Is hij de beloofde zoon van Abraham (Matteüs 1:1) die de proef doorstaat (Genesis 22) – alle mensen ten goede?[xvi]

De proef in de woestijn is verblindend mooi en scherp evangelie. In Jezus opent God een nieuwe weg.[xvii] Een weg die loopt tot in de Godverlatenheid aan toe (Golgota). Gods wereld breekt baan. Door alles heen wordt de schepping nieuw (Openbaring 21:5). Jezus overwint zonde (Matteüs 1:21): wantrouwen, illusie, opstand en ongehoorzaamheid. Dat doet Jezus van binnenuit. Hij draagt het. Door te bidden om verlossing van de boze (Matteüs 6:13b) volgen we Jezus.

Volg Jezus.
Gemeente, de preek is nu bijna uit. Volhouden, zo krijgen we te horen. Het evangelie zegt dit ook. Maar dan als goed nieuws. EEN hield en houdt vol. De Schepper laat het werk van zijn handen niet los. Hij zoekt ons hoogstpersoonlijk op.

Gemeente, volg Jezus.
Volg hem in alles.
En heb in hem de ander lief.

————————————

Zie Verleidingen voor gelovigen. Korte inleiding preken over Jezus’ beproevingen in de woestijn. En zie Trouw, wijsheid en macht van de Drie-ene God. Inleiding prekenserie Matteüs (2019-2021).

[i] Zie Onze goede voornemens en Gods gerechtigheid. Preek over Jezus’ doop in de Jordaan.
[ii] Zie Het loopt God niet uit de hand. Preek Zondag 10. Zie ook Waar is God in de Corona-crisis? De provocatie van Psalm 44.
[iii] Zie Het geduld van de komende rechter. Preek Matteüs 13.
[iv] Zie Is Jezus een influencer. Preek Matteüs 16.
[v] Zie Onwetende goed-doeners. De parabel van de schapen en bokken.
[vi] Zie De ster van Bethlehem. Preek Matteüs 2.
[vii] Zie Jezus verlost van zonden. Kerstpreek 2020.
[viii] Hierover de volgende keren DV meer.
[ix] Zie Jezus van Nazareth. Joseph Ratzinger, Benedictus XVI. Lannoo (2007).
[x] Zie preek Goede Vrijdag naar aanleiding van Ezechiël 37 (ook inzake ‘neergedaald in de hel’).
[xi] Zie Hindernissen en valstrikken. Preek Matteüs 18:7.
[xii] Het gaat niet om morele keuzen op zichzelf, maar om de domeinen waarin we ons bevinden: behoren we bij Christus en zijn werkelijkheid van nieuw leven of bij satan en de oude wereld van de dood (Van de Beek, Mijn Vader, uw Vader. 2017).
[xiii] Zie noot ix.
[xiv] Zie Hopen op God als het nieuwe normaal. Preek Psalm 43.
[xv] Zie slot van preek Matteüs 3 over de doop van Jezus.
[xvi] Zie God heeft zijn Zoon niet gespaard. Preek Genesis 22.
[xvii] Wright (Matthew for everyone) zegt mooie dingen in zijn commentaar maar stelt teleur als hij concluderend zegt dat wij gerechtigd zijn dezelfde verdediging als Gods zoon te gebruiken (nl. het Woord van God tegen de aanvallen van de duivel). Op zich is dit natuurlijk waar. Maar dat is niet het punt waar het hier om gaat. Zie de uitleg van dit stuk in de preek hierboven. Ik denk dat Wrights optimistische (mens)visie hem hier parten speelt. Zie voetnoot i in de paaspreek over het zogenaamde eerste slot van Marcus 16 en zie voetnoot xxxi (over Van de Beek en Wright) van mijn longread over homoseksualiteit.

Voorbeeldliturgie

Welkom

Votum
Groet
PvN 84 Wat houd ik van uw huis

Gods geboden
Heer, wijs mij uw weg Opwekking 687

Gebed

Kindermoment
Laat de kinderen tot Mij komen. OTH 468

Lezing Matteüs 4:1-11
Verkondiging De illusie van leven zonder God. Jezus in de woestijn beproefd
Glorie aan God, Opwekking 354

Geloofsbelijdenis GK 179a

Dankgebed en voorbede
Onze Vader (hardop uitspreken)

Collecte

Psalm 145: 1 en 3 DNP https://www.denieuwepsalmberijming.nl/berijmingen/psalm-145

Zegen

— einde —