Recent zijn er inderdaad diverse treurige nieuwsberichten betreffende orthodox-religieuze gelovigen voorbij gekomen, zoals het Commentaar die opsomde (Orthodoxie verwijdert zich verder van de seculiere samenleving, 30/3). Maar het Commentaar maakt ook iets anders duidelijk. Dan richt ik me op wat gezegd is over het bezoeken van kerkdiensten. Ik kreeg gefronste wenkbrauwen toen ik las dat kerken „de Bijbelse eis van fysiek samenkomen voortaan ook anders kunnen lezen”. Het gaat me er niet om dat de Bijbel deze eis na het Pinksterfeest niet kent[i] (ook niet in het vaak genoemde Hebreeën 10:25[ii]). Ik vond het vooral opmerkelijk dat een seculiere krant de lezers een exegese van een religieuze tekst voorhoudt.[iii] Dat laat mijns inziens zien dat de ruimte of het begrip voor orthodox-religieuzen hard afneemt.[iv] In dit verband moest ik denken aan de column van Rosanne Hertzberger (Staphorst is jaloersmakend, 10/10). Hertzberger wees op het grondwetsartikel dat vrome Nederlanders toestaat zich aan hun religieuze plicht te houden. En ze wees op het belang van tolerantie voor minderheden. Het Commentaar van deze week miste beide aspecten.

NRC Handelsblad en Next, Goede Vrijdag (2 april) 2021.

Zie Wat betekent de ophef over de ‘anti-homoverklaringen’ op bijzonder onderwijs. Brief in NRC 13 november 2020.

Voetnoten
[i] In het Oude Testament had God plaatsen van en voor verering aangewezen. De tempel en de Sion vormden het centrum van de godsdienst. Die plekken zijn niet-inwisselbaar. God wilde dat men naar die plekken toekwam om Hem te vereren. Zie The return of the King. Preek Psalm 2 over o.a. de Sion. Zie ook preek Pelgrimslied Psalm 121 (opgang naar Jeruzalem). Toch zit er spanning in het Oude Testament. Bij de inwijding van de tempel bidt koning Salomo: ‘Zou God werkelijk op aarde kunnen wonen? Zelfs de hoogste hemel kan U niet bevatten, laat staan het huis dat ik voor U heb gebouwd’ (1 Koningen 8).

Verderop in het Oude Testament ontstaat er zelfs conflict over de tempel. Men gaat vasthouden aan de tempel om de tempel – om ondertussen de grote geboden van liefde tot God en de naaste veronachtzamen, met voeten te treden. Ezechiël kondigt daarom het einde van de tempel aan. Toch is zelfs dat ook een nieuw begin. God wil met zijn Geest in de harten van mensen wonen. Zie Hoe God bij mensen woont. Preek Ezechiël 11. Ezechiël eindigt dan ook met een visioen van een tempel van bovenaardse, hemelse proporties. Zie God maakt alles nieuw. Preek 1 over het tempelvisioen.

De Psalmen laten deze geloofsweg van het Oude Testament zien. Zie preek Psalm 46 over de stad van God en preek Psalm 48 over de jubel op de stad van God.

In deze brief noem ik het Pinksterfeest. Dan komt de Geest in Jezus’ gemeente wonen. Zie de hierboven genoemde preek Psalm 48 en preek Ezechiël 11.

[ii] In Hebreeën 10:25 krijgen de gelovigen, die in moeilijke omstandigheden leven, de opdracht om de samenkomsten niet te veronachtzamen. Het woord voor samenkomen is opvallend. Het duidt aan dat Jezus alles en allen aan het ‘samenroepen’ is, zie het als een oefening voor Jezus’ wederkomst. Zie onder punt 2 van de preek Blijf naar de kerk komen. Preek Hebreeën 10:25.

Laten hedendaagse gelovigen die zich in COVID-tijd op Hebreeën 10:25 beroepen om fysiek samen te komen nog eens goed nadenken. De situatie van de gelovigen was toen veel moeilijke dan de situatie voor gelovigen in het vrije Westen, ook in COVID-tijd. Het Nieuwe Testament legt ook veel nadruk op verantwoordelijke gedrag en het niet geven van aanstoot. En het goede voorbeeld geven aan anderen. Deze (Bijbelse) verantwoordelijkheden kun je niet aan de kant zetten door je simpelweg op een (Bijbelse) tekst/bevel te beroepen (nog los van wat er in de vorige voetnoot is gezegd over de opdracht om fysiek samen te komen). Er wordt door gelovigen ook wel eens gewezen op Jezus’ woorden ‘waar twee of drie in mijn naam samenkomen ben ik hun midden’ (Matteüs 18:20). Op zich is het mooi om deze tekst te noemen in de huidige discussie; ook online kerkdiensten zijn een middel waardoor Jezus’ Geest kan werken. Daarvoor hoef je niet fysiek samen te komen (zie vorige voetnoot). In allereerste instantie is Matteüs 18:20 bedoeld voor de raad/samenkomst van de apostelen. Zie preek Matteüs 18:15-20.

[iii] Dit is, helaas, geen nieuw fenomeen. Zie mijn artikel De missiedrang van de Staat (Nederlands Dagblad, 2015), naar aanleiding van een initiatief van minister Bussemaker om mensenrechtenambassadeurs te sturen naar scholen van bijzonder onderwijs.

[iv][iv] Velen wijzen op onderling onbegrip, toenemende afstand van groepen in onze maatschappij. Zie bijvoorbeeld De seculiere meerderheid en orthodoxe gelovigen begrijpen niks van elkaar (Trouw, 5 april 2021).