Preek gehouden in de serie over de Psalmen op zondag 16 juli, een dienst samen met de CGK (Zuidhoven). Ik heb geprobeerd de stijl van Psalm 117 te volgen: kort – krachtig. Voorbeeldliturgie onderaan de preektekst.

1. Jezus vervult Psalm 117.
Wie het kleine niet eert, is het grote niet weerd. Zou de dichter van Psalm 117 daaraan hebben gedacht bij het maken van dat lied? Het kleine is Psalm 117. De voorlezer doet er langer over heen-en-weer te lopen dan het lied voor te lezen . Het grote is Psalm 119; de eindeloze lofzang van de vreugde van de wet. Psalm 117 is de enige moderne Psalm. Dat wil zeggen: de tekst van dat lied past in z’n geheel in een tweet (je houdt 6 tekens over).

Je vraagt je af waarom Psalm 117 een aparte Psalm is. Als je Psalm 118 leest, heb je in de beginregels heel Psalm 117 al te pakken. Een doublure dus. Sommigen hebben er dan ook voor gepleit om Psalm 117 óf bij het einde van Psalm 116 óf bij het begin van Psalm 118 op te nemen. De boekdrukkunst en Twitter waren toen nog niet uitgevonden. Dan realiseer je je extra dat het wel veel moeite is om een aparte tekst te maken voor iets dat elders te vinden is.

Toch hebben wij dit lied als een aparte Psalm gekregen. Vandaag sluiten we het luisteren naar de Psalmen voorlopig af. Dat doen we door, net als de vorige keer (Psalm 115), te luisteren naar een zogenaamde hallel-Psalm. Na klagen, schuldbelijdenis, vluchten, zoeken en roepen gaat in de Psalmen de lofprijzing de toon zetten (hallel slaat op halleluja). Het komt goed! Want God is goed. Korter en krachtiger dan in Psalm 117 kun je het niet zeggen. Overstelpend is Gods liefde voor ons – zegt vers 2a. De Statenvertaling zegt hier: geweldig.

Zo lezen we Psalm 117 in nieuwtestamentisch licht.
Jezus zong dit lied met zijn discipelen, vlak voordat hij werd gearresteerd (Matteüs 26:30).
In alle talen stond boven zijn afgeranselde, gekruisigde lichaam: Jezus van Nazaret, koning van de Joden (Johannes 19:19 en 20). Zodat mensen, ongeacht hun taal of herkomst, de liefdestaal van God leerden lezen.
In alle talen hoorden de mensen op het Pinksterfeest van Gods grote daden (Handelingen 2:1-13, cf. Handelingen 10).
Vertel het evangelie aan alle volken, doop hen en leer hen wat ik zeg – zegt de opgestane Jezus (Matteüs 28:16 en verdere).
Alle culturele grenzen worden zo doorbroken (Efeze 2:14-18).

Zo vervult Jezus Psalm 117.

God is ons in zijn zoon gelijk geworden. Mens onder de mensen. Tot aan de (zonde)dood. Overstelpend is Gods liefdestrouw. Geweldig. Daarvan ontvangt … straks als teken en zegel de heilige doop. Verbonden wordt … met Jezus (Romeinen 6). Zodat zij leeft tot eer van God.

2. Geen nationalistische god/religie.
Dat het lied toch apart een plek heeft gekregen zal niet zonder reden zijn. Dat wordt duidelijk als je Psalm 117 ziet staan tussen de andere hallel-Psalmen in. In hallel-Psalm 114 wordt expliciet beschreven hoe bevoorrecht Israël is; zij zijn Gods volk (cf. Psalm 147:19 en 20). In hallel-Psalm 115 wordt de spot bedreven met (zij die) de afgoden (vereren) want God is de enige (cf. het begin van Psalm 50). In hallel-Psalm 118 wordt Israël opgeroepen de eeuwigdurende trouw van God te bezingen. Dat is Psalm 117 in uitvoering, toegepast op dat (ene) volk. Steeds hoor je in die liederen Israël voor – Israël na.

Midden tussen al die liederen staat Psalm 117. Loof de HEER, alle volken. Prijs de HEER, alle culturen. Dat korte lied moet er daarom staan. Apart van die andere liederen. Als herinnering aan het feit dat Gods volk niet bijzonder is omdat zij het is. Maar omdat Gód zijn volk kiest om hem te leren kennen en bekend te maken (Deuteronomium 7:6-9). God is niet van Israël. Zoals Jezus niet van de kerk is en de Geest niet van christenen.

Zeker als je je realiseert dat het geheel van deze (hallel-)Psalmen thuishoort in de tijd na ballingschap krijgen deze liederen prachtig perspectief. Met lege handen staat Gods volk daar. Helemaal opnieuw moeten ze beginnen, na het debacle van de verwoesting van de tempel en de ondergang van de dynastie van de geweldige koning (Psalm 89). Wie is er goed? Waarvan geef je hoog op?

Gód.

Hij brengt zijn volk terug. Hij is echt goed. Geweldig! Laat iedereen dat nou eerst eens erkennen. Het werk van God krijgt niemand kapot. En dat omhelst alle mensen en heel de schepping (Genesis 12:3 en Marcus 16:15). God zelf is de ‘vulling’ van hun lege handen.

Ik denk dat Psalm 117 daarom apart staat. Het is een streept onder de hallel-Psalmen (die op hun beurt al een ‘toontje hoger’ van alle Psalmen zijn). Eindeloos goed en trouw is God. Prijs God. (Uitleggers wijzen erop dat mensen uit andere volken bij Israël aansloten in de periode na de ballingschap. Dit lied past in die zin goed bij die concrete situatie).

Deze Psalm past ook mooi bij deze dienst. Toen ik bij jullie … op doopbezoek was, vertelde je dat je op missie bent geweest. In die heel andere cultuur, in …, kijk je om je heen. Waar is God hier? Wat geloven deze mensen? In de nachtdiensten komen de gesprekken los. Wat beweegt je? Wat is belangrijk in je leven? Vaak stellen mensen dit soort dingen aan de orde als ze een eind van huis zijn. Of als ze een crisis doormaken. Worden stilgezet. Als jullie straks samen naar voren komen met je gezin, geef je antwoord op die vraag. Jullie vernieuwen je trouwbelofte. Jullie willen leven voor de Heer en je kinderen voorgaan in een christelijke manier van leven. Gefeliciteerd met die keuze. Ontvang deze middag als iets dat God aan jullie geeft. Hij is goed. Voor jullie en voor jullie gezin.

Mooi was ook dat tijdens het voorbereiden van deze dienst … (twee gemeenteleden) langskwamen. Jullie hadden een kaart bij je van alle talen die in Tanzania worden gesproken. Als je die kaart ziet, houd je gelijk op te denken dat wij in NL excentriek zijn met ons Zeeuws, plat Rotterdams, Dordts, Fries, Gronings – en noem maar op. Want wat een talen in dat land! Het doel van jullie werk is: dat ene evangelie van die ene naam die redt (Handelingen 4:12; in de regel daarvoor wordt naar Psalm 118 verwezen) toegankelijk maken. Zodat mensen kunnen meedoen, als vervulling van Psalm 117, in de lof op Gods naam.

Laten we zo de Psalmen aanhoren en zingen, gemeente. Dankzij Jezus zien we dat ze, ook in ons leven, werkelijkheid worden. God is Schepper van de wereld.  We erkennen hem in Jezus als onze redder. Laten we allen Hem prijzen en eren. En zo meedoen in die lange rij van mensen die dit lied op de lippen hebben genomen en dit lied op de lippen (zullen) nemen.

3. Liefdestrouw tot voorbij het graf.
Op nog een andere manier onderstreept Psalm 117 de overige hallel-Psalmen. Dat merk je als je – in tegenstelling tot voorstellen daartoe – Psalm 117 niet bij Psalm 116 of 118 trekt maar als zelfstandige Psalm laat staan. De overeenkomsten tussen Psalm 116 en 118 zijn opvallend. Het gaat over God die verlost van de dood (Psalm 116). God die op totaal onverwachte manier redt. God doet iets wat mensen nooit zouden doen; een steen die uit de bouwput werd gegooid (want onbruikbaar) maakt God tot hoeksteen/fundament (Psalm 118:22, 1 Petrus 2:7). De Psalmen 116 en 118 hebben ongetwijfeld maar aan een ding gedacht: Gods volk mocht na de ballingschap weer terug naar het door God beloofde land. Ze werden overlopen maar zijn toch kostbaar voor God. Wat is God goed! Zijn liefdestrouw gaat overheen de ontrouw van zijn volk (Psalm 103). Overheen de ‘dood’ van de ballingschap. Psalm 117 zet (is) een heel dikke streep onder Psalm 116 en 118. De LIEFDESTROUW VAN GOD! Kijk dan. Hoe trouw. Hoe goed. Voor alle mensen. Alle volken. Zo is het. Zo zal het zijn.

Gemeente: wat is het daarom belangrijk de Psalmen te zingen. Natuurlijk volgen we graag de opdracht van Paulus om de liederen te zingen die de Geest ons geeft (Kolossenzen 3:16). De basis van alle liederen zijn de Psalmen. Soms weet je heel goed dat jouw gedrag krom of verkeerd is. We zien in ons leven en in dat van anderen dat er van alles mis is. Wat kun je snel de hoop opgeven. Je verwachting bijstellen. Het bijzondere van de Psalmen is dat die ons laten weten: God kent ons helemaal. Door een door. Met al onze zonden en wonden. Maar God laat het daar niet bij zitten. Zijn liefdestrouw is sterker. Zelfs zo sterk dat Psalm 117 zegt: alleen dat telt.

Gemeente: laten we zo getuige zijn van de doop. En onszelf eraan herinneren dat we gedoopte mensen zijn. Met vallen en opstaan ons laten meenemen door het recht en de genade van Jezus waarvan de Psalmen al getuigen.

Ik rond de preek af. Wie het kleine niet eert is het grote niet weerd. Dat geldt voor Psalm 117. Een klein lied. Je durft de voorlezer er haast niet voor naar voren te vragen. Heen- en weerlopen van en naar je zitplaats duurt veel langer dan het lezen van de Psalm. Maar de kracht van het lied is zo groot dat je het er je leven lang mee kunt doen. Want Gods liefdestrouw is overstelpend.

Voorbeeldliturgie: zie onderaan deze blog

Deze Psalm staat in een serie preken over de Psalmen. Die preken zijn, inclusief voorbeeldliturgieën, in de volgorde zoals ze in dit jaar aan de orde zijn gekomen:

Guided tour door het Koninkrijk. Psalm 1 (eerste inleiding op de Psalmen).
The return of the king. Psalm 2 (tweede inleiding op de Psalmen).
Toegewijd en trouw leven. Psalm 50.
God is de goede rechter. Psalm 51.
Een vriend in de duisternis. Psalm 88 (klacht uit het graf).
De mens is voor een tijd een plaats van God. Psalm 90 (oudejaarsdienst).
Dank de heilige Heer uit het diepst van je hart. Psalm 103 (in een trouwdienst).
De HEER is Koning. Psalm 93.
Vrij! Preek Psalm 139 (jeugddienst).
Mijn God, waarom verlaat U mij? Psalm 22 (rond de lijdenstijd).
Alle eer aan God. Psalm 115.
Overstelpende liefdestrouw. Psalm 117.

Zie ook het artikel Psalm 50 als gids voor een toegewijd en trouw leven (OnderWeg, 5 augustus 2017).

DV volgen er meer preken over de Psalmen. Ze staan dan op mijn blog onder de categorie preken.

– – –

Wereldwijd bant God oorlogen uit. Psalm 46 (Rotterdam-Delfshaven, nazomer 2014).

Bij rouwdiensten of bij andere bijzondere gelegenheden kregen Psalmen ook een plek (tweemaal Psalm 73, eenmal Psalm 146). Ik verwijs daar in dit verband niet naar vanwege de specifieke situatie waarin de Psalmen toen aan de orde kwamen. Ze zijn wel te vinden op mijn blog.

Voorbeeldliturgie Psalm 117:

Welkom
Votum
Groet
Psalm 56:4
Gebed
Lezen Psalm 117
E&R 61 (looft de Here, alle gij volken) in canon
Verkondiging: Overstelpende liefdestrouw
1. Jezus vervult Psalm 117
2. Geen nationalistische god/religie.
3. Liefdestrouw tot voorbij het graf.
Psalm 117 (uit GK) en Psalm 118: 1 en 6 uit de nieuwe berijming zie http://www.denieuwepsalmberijming.nl/1-berijmingen-psalm118.html?code=2220
Bediening van de heilige doop aan….. Als volgt:
Matteüs 28:16 en verdere (bevel tot doop),
• Nicea (staande)
• GK 68:3 (staande)
• Vragen aan doopouders (kinderen ook naar voren)
• Gebed
• Bediening heilige doop
• Dooplied Sela https://www.sela.nl/liederen/76/doop.html (ipv formulier)
• Dankgebed en voorbede
Collecte
Opw. 751 (Zie het kruis)
Zegen