Preek in de serie over de Psalmen (zie onderaan de preektekst). In verband met de Stille Week vandaag Psalm 22. Voorbeeldliturgie onderaan.

1         Bijna Goede Vrijdag
DV vrijdag a.s. vieren we het belangrijkste feest van ons geloof: Goede Vrijdag. Jezus bevrijdt van zonde, oordeel en de dood. Wat daar op Golgota is gebeurd, zullen wij nooit volledig kunnen begrijpen. Gods eeuwigheid is nodig om het lam de eer te geven die hem toekomt voor die daad (Openbaring 5).

Maar als er iets is wat ons kan helpen om Goede Vrijdag te vieren, dan zijn dat wel de Psalmen:

Waar hamerslagen galmen
vervullen zich de Psalmen
dicht Borkent over Golgota
(Paasoratorium, Borkent/Zwart).

Psalm 31 was in het hart van Jezus toen hij de weg naar het kruis ging. Psalm 22:
Mijn God, mijn God, waarom hebt u mij verlaten (Psalm 22:2/Matteus 27:46).

Jezus wordt doorboord (Psalm 22:17c), omringd door spottende tegenstanders (Psalm 22:9, 17 en 18).
Jezus’ kleed wordt verloot (Psalm 22:18).
De onverwachte, triomfantelijke uitroep U geeft mij antwoord (Psalm 22:22c) krijgt glans in het meest bevrijdende woord op aarde ooit gesproken: het is volbracht (Johannes 19:30).
De overtuiging dat God herstel geeft en dat alle volken dat goede nieuws moeten horen en zullen buigen voor de koning (Psalm 22:23-32), wordt werkelijkheid als Golgota openbloeit op Pasen; goed nieuws voor alle volken en alle mensen (Jesaja 49, Matteüs 28:16-20).

In Psalm 22 klinkt het hele evangelie. Omdat we dit jaar naar de Psalmen luisteren ligt het voor de hand om vanochtend Psalm 22 centraal te zetten. Zo gaan we de stille week in.

2         Richt je (met je klacht) op God! 
Een mens in nood. Je voelt je door anderen in de steek gelaten. Je lijdt; lichamelijk of psychisch. De wereld in nood. Weer een gifgasaanval in Syrië. Onschuldige mensen vinden de dood. Kinderen. Vreselijk. Mijn God; waarom laat u ons in de steek? Waarom bent u zo ver weg? Wat een bende/ellende kan het zijn.

Atheïsten hadden een tijd geleden een campagne: Er is geen God. Geniet van je leven zo zeiden ze. In Psalm 22 is iemand aan het woord die in het geheel níet geniet. In die situatie kiest de dichter ervoor om een appel op God te doen. Een persoonlijk appel. Mijn God (vers 2). Hier klinkt pijn. U blijft ver weg en redt mij niet (vers 2). Er komt geen antwoord. Er komt geen rust (vers 3c). Je voelt: dit gaat naar Psalm  88, het absolute dieptepunt van de Psalmen (zie preek over die Psalm). Maar zover is het hier nog niet. De pijn is er wel. Hartstochtelijk wordt God gezocht. Op een manier die getuigt van verbondenheid. Hoor maar:

God wordt aangesproken als de God die je als een verloskundige op de buik van je moeder legt en zorgt dat je je eerste moedermelk krijgt (vers 10 en 11). Vanmorgen hebben we een kleintje in de gemeente dat gedoopt wordt. Welkom. Fijn dat jullie er zijn. Toen ik op bezoek was bij jullie merkte ik aan alles hoe geweldig blij en verrast jullie waren door de geboorte van jullie….. Alles aan hem is prachtig. Hij kreeg eten van jou toen hij in je buik zat. De eerste weken leeft hij van eten dat jij, z’n moeder, hem geeft. Zo verbonden ben je aan elkaar. Psalm 22 zegt: dat doet God. Zo is God. Zo geeft God leven en zo maakt God leven sterk. En juist daarom snapt David niet dat God nu zo ver weg kan zijn. Voel je hoe diep de pijn zit? En toch: je richten op God. Wat een kracht straalt er uit deze ‘zwakke’ mens van Psalm 22.

David maakt de kring van verbondenheid nog iets groter. Ook de generatie boven hem vertouwde op God en werden geholpen (vers 5 en 6). Maar God laat hem los (vers 7). Wij zouden vandaag zeggen: de ouderen in de kerk; zij hebben een overtuigd geloofsleven. Maar wat nou als een nieuwe generatie dat geloof kwijt raakt? Als we, ook in onze kerk, merken dat twintigers afhaken? Dat kan God toch niet toelaten? Wat is dat erg.

Zo roept en klaagt Psalm 22.

Psalm 22 hoort thuis in dat deel van de Psalmen waarin de koning op de vlucht is. David is Gods gezalfde. Op een dag komt hij op de troon. Maar voor die tijd moet hij vaak op de vlucht en is hij zijn leven niet zeker (zie 1 Samuël). Wanneer dit lied precies geschreven is en van welke situatie die getuigt, is onzeker. Wie weet is het een lied waarin tal van jammerklachten zich samenballen. David geeft dit lied aan de gelovigen zodat zij dit lied kunnen zingen, bidden of lezen in een moeilijke tijd. Doe dat dan ook, gemeente.

David richt zich op God in zijn eenzame strijd. Jezus, de zoon van David, bidt als hij in Getsemane wordt beproefd. Als hij aan het kruis wordt geslagen. Laten we ook voor elkaar bidden. Juist in een tijd dat het tegen zit. God geeft je leven. Al in de buik van je moeder. Blijf je op je Bron richten.

3         God verlost.
Psalm 22 eindigt in jubel. Het lied draait 180 graden:

U geeft mij antwoord (vers 22c)!
Onverwacht. Vanaf dat moment wordt het een lofzang. Een missionair lied. Over Gods koningschap over alle volken.
Bijzonder.

Hoewel dit soort wendingen vaker voorkomen in de Psalmen (Psalm 42&43) is de wending hier extreem. Iemand die er zo slecht aan toe is, eindigt met zoveel verwachting en hoop. Extra bijzonder als je je realiseert dat het maar de vraag is of er daadwerkelijk concrete verandering kwam in de situatie van David, of dat hij zeker/concreet gelooft dat God die verandering geven zou (in de toekomst).

Op twee manieren leren we in deze wonderlijke wending onze Heer Jezus Christus kennen. Allereerst: vriend en vijand dacht dat het afgelopen was met Jezus. Vrienden lieten hem in de steek. Petrus verloochende zelfs z’n Heer. De religieuze leiders stonden te spotten aan de voet van het kruis. En denk ook aan Jezus zelf. Sommige christenen spreken over hem alsof hij een (goddelijke) superman was die het even voor ons fikste. Maar het vooruitzicht van Golgota was zo zwaar dat Jezus al bijna het leven liet in Getsemane. Als je erbij zou hebben gestaan, zou je niets verwachten van dat moment. Van die man. Psalm 22 is er niks bij. Het was niet om aan te zien, die (af)gang van Jezus (Jesaja 53).

Toch is Jezus de redder. En is Goede Vrijdag goéd. Dat goede is niet het lijden op zich, alsof christelijk geloof een masochistisch geloof is. Alsof het gaat om afzien.

Het goede zit alleen in hém.
In hem die deze weg wil gaan.
Jezus neemt ons gevoel van eenzaamheid op zich.
Hij stelt onze vraag: waar is God? Híj krijgt geen antwoord.
Jezus komt in het graf terecht.

Wat een afgang lijkt, een pure nederlaag, wordt zo het mooiste aan ons gegeven. Psalm 22 kennend weet Jezus dat hij door zich zo te geven de weg naar het leven wordt. Voor alle mensen. Voor mensen die zich wanhopig afvragen waar God is. Voor stervenden, voor toekomstige generaties (Psalm 22:30 en 31). Zo redt God.

In de tweede plaats leer Psalm 22 ons Jezus kennen in de doop. Als jullie … zo gedoopt wordt gaat hij kopje onder in het sterven en in de opstanding van Jezus (Romeinen 6). Misschien denk je wel: alsjeblieft; wat een moeilijk lied, dat Psalm 22, bij de feestelijke doop van onze zoon. Ik denk dat Psalm 22 je leert hoe groot het feest van de doop is. Je geeft toe zelf en met je kind deel uit te maken van de werkelijkheid waarvan Psalm 22 spreekt; een werkelijkheid van ons sterfelijk bestaan (Romeinen 8). Bij tegenslag leert dit lied je dat God niet in de steek zal laten. Maar vooral: je leven krijgt een nieuw richtpunt. Als Jezus opstaat uit de dood zegt hij dat het goede nieuws over hem de wereld over moet. En dat mensen die dat nieuws geloven, zich moeten houden aan zijn leefregels en dat ze zich laten dopen (Matteus 28:16-20). Zo staan jullie hier straks. Jullie zijn de nieuwe generatie waarvan Psalm 22 spreekt. Jullie belofte straks bij de doop betekent dat jullie in je gezin Jezus in het midden zetten. Dat je weet deel uit te maken van de kring die God redt.

—–

Voorbeeldliturgie: zie onder.

Deze preek komt uit een serie preken over de Psalmen. Die preken zijn, inclusief voorbeeldliturgieën, in de volgorde zoals ze in dit jaar aan de orde zijn gekomen:

Guided tour door het Koninkrijk. Psalm 1 (eerste inleiding op de Psalmen).
The return of the king. Psalm 2 (tweede inleiding op de Psalmen).
Toegewijd en trouw leven. Psalm 50.
God is de goede rechter. Psalm 51.
Een vriend in de duisternis. Psalm 88 (klacht uit het graf).
De mens is voor een tijd een plaats van God. Psalm 90 (oudejaarsdienst).
Dank de heilige Heer uit het diepst van je hart. Psalm 103 (in een trouwdienst).
De HEER is Koning. Psalm 93.
Vrij! Preek Psalm 139 (jeugddienst).
Mijn God, waarom verlaat U mij? Psalm 22 (rond de lijdenstijd).
Alle eer aan God. Psalm 115.
Overstelpende liefdestrouw. Psalm 117.

Zie ook het artikel Psalm 50 als gids voor een toegewijd en trouw leven (OnderWeg, 5 augustus 2017).

DV volgen er meer preken over de Psalmen. Ze staan dan op mijn blog onder de categorie preken.

– – –

Wereldwijd bant God oorlogen uit. Psalm 46 (Rotterdam-Delfshaven, nazomer 2014).

Bij rouwdiensten of bij andere bijzondere gelegenheden kregen Psalmen ook een plek (tweemaal Psalm 73, eenmal Psalm 146). Ik verwijs daar in dit verband niet naar vanwege de specifieke situatie waarin de Psalmen toen aan de orde kwamen. Ze zijn wel te vinden op mijn blog.

Voorbeeldliturgie Psalm 22
Welkom
Votum
Groet
Opwekking 733 – Tienduizend redenen tot dankbaarheid
10 woorden
GK 145:1a, 2v, 3m en 4a
Gebed
Kinderen naar voren (Marcus 15:22-47 Jezus wordt gekruisigd)
Opwekking voor kids 232 Wij vieren feest omdat Jezus weer leeft
Kinderen naar kring
Lezen Psalm 22 (NBV)
Verkondiging: Goede Vrijdag is goed nieuws!
1. Bijna Goede Vrijdag en Pasen
2. Richt je (met je klacht) op God.
3. God redt.
Zingen Psalm 22:4, 9 en 10
Kinderen komen terug uit kring en vertellen
Bediening heilige doop aan ……. Als volgt:
• Dooplied Sela,
• Gezin …. komt naar voren (kinderen mogen ook naar voren)
• Vragen aan vader en moeder ….
• Bediening heilige doop
• Na de doop zingen we (staande) kinderopwekking 185 – de Here zegent jou
• opwekking aan gemeente
• ieder gaat weer naar eigen plaats
dankgebed en voorbede
collecte
Psalm 118: 2 en 6 uit de nieuwe berijming
Zegen