Kerstfeest! Maar vanwaar de lange namenlijst aan het begin van het evangelie van Matteüs? Wie goed luistert ontdekt daarin een geheim. Het geheim van Gods krachtige trouw in Jezus. Voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

1         Waarom Matteüs 1 in de Bijbel staat.
Mooi dat jullie net op het puntje van je stoel zaten toen het eindeloze geslachtsregister werd voorgelezen (Matteüs 1:1-17). Wat een spektakel.

Ehm…. Nee. Wij vallen in slaap als we dit lezen. Wij worden pas echt wakker als het over onszelf gaat. Wie ben ik, wat zijn mijn kansen en mogelijkheden, ben je hetero, homo, bi, wat voor werk doe je – enzovoort? Dat is spannend want dat gaat over mij. In  de tijd/cultuur van de Bijbel gaat het om het collectief, de familie, het gezin en de afstamming (waar je vandaan komt).[i]

Matteüs 1 is het ‘paspoort’ van Jezus. Dat paspoort begint bij David (1:1). Strikt genomen klopt dat niet. Matteüs zou met Abraham moeten starten. Die leefde immers eerder dan David en, belangrijker; Abraham is founding father van Israël. Maar denk aan de profetie van Ezechiël. In een ‘nieuwe’ David geeft God vrede aan zijn volk (Ezechiël 34).[ii] Die belofte komt uit in Jezus. Dit kind Jezus is koning – wil Matteüs maar zeggen. Attentie! Niet voor niets zegt de engel dat het kind van Maria zijn volk zal bevrijden van hun zonden (Matteüs 1:21).

God is trouw.
De lijst van Matteüs 1 laat Gods trouw zien. God vergeet zijn belofte niet. Zelfs grove zonden kunnen Gods plan niet keren (Matteüs 1:3, 1:6[iii]). Omdat we dit seizoen al een paar keer naar Matteüs hebben geluisterd[iv] kunnen we dit eerste hoofdstuk begrijpen. Matteüs schrijft voor gelovige Joden. Het gaat hem erom te laten zien dat God al zijn gedane beloften vervuld; in Jezus. Vandaar de geordende terugblik. Hoe hemels Gods (Matteüs 1:18 en 3:17) en Davids (Matteüs 1:1) zoon ook is en hoe ongedacht zijn menswording; zijn geboorte komt niet uit de lucht vallen. De soms onbegrijpelijke puzzelstukjes van het Oude Testament vallen slechts op hun plek vanuit het evangelie van Jezus. Dat is Gods reddende, herstructurerende kracht. Matteüs

• begint met ‘David’ op Jezus’ paspoort en
• eindigt met de Heer Jezus die de dood verslagen heeft en belooft bij ons te zijn tot het einde van de wereld (Matteüs 1:1 en 28:20, cf. Ezechiël 34:30).

Kerst is daarom Gods uitnodiging. Vanaf de allereerste zin van Matteüs straalt die je tegemoet. Doe mee. Geloof het evangelie. Kijk naar Gods trouw. Je leven is door God gewild. Als God door de loop van de eeuwen heen zo trouw is; zou Hij jou dan vergeten? Zou God jou niet zien en niet van je houden? Dat denk je misschien wel eens. Of je voelt het zo. Maar je bent van Hem. God geeft je je leven. Om Hem te danken en te eren. Wat mooi dat we Kerst vieren. Gisteravond een prachtige ontmoeting. En vanmorgen komen we opnieuw samen. Het evangelie leeft tot op vandaag. Ere zij God.

2         ‘Ook in tijden van verdriet’ (Sela).
Ik wil nu kijken naar vers 11b van Matteüs 1. Daar staat in die lange keten van mensen deze opmerking:

…. tijdens de Babylonische ballingschap.

Toen we al bijna in slaap waren gevallen bij het lezen van het geslachtsregister was dit bijzinnetje vast ook niet opgevallen. Maar wat een wereld gaat er achter deze regel schuil. De ballingschap. In dat vreselijke, heidense Babylonië. Gods volk was terug bij af want daar kwam Abraham (Matteüs 1:1) vandaan. We hebben in het Bijbelboek Ezechiël gelezen over een deel van de tijd van de ballingschap.[v] Hoe God vanuit zijn heiligheid laat zien hoe groot onze zonden en wonden zijn.[vi] Gods volk zat neer bij de puinhopen. De tempel kapot. Jeruzalem verbrand. Niks in handen.

Gemeente; Matteüs pakt dit op. En zet het in een ander perspectief. Het perspectief van Gods reddende kracht. Toen heel Israël dacht dat er niks meer van terecht zou komen…. was God nog steeds aan het werk. Achteraf moet je zeggen: God ging ‘gewoon’ door. Dwars door die ellendige tijd heen. De mensen zagen alleen puinhopen. Ze hoorden alleen maar oordeel. Het evangelie van Jezus zegt: en toch was God daar en toen, in die ballingschap, ook bezig en liet Hij het werk van zijn handen niet los. Geen moment waren zijn ogen van zijn volk en van alle volken[vii] afgewend.

Bemoediging.
Gemeente, hoe bemoedigend is dit. Juist in de ‘feesttijd’ rond Kerst en de andere gezellige dagen die komen kan alles zo rauw op je dak vallen. Je voelt het extra dat je:

• Gescheiden bent en de feestdagen niet doorbrengt zoals je gewend was en/of gewild had.
• Dat je je zus verloor aan de dood en aan dat bittere graf stond. Ze is er niet meer. Je mist haar juist nu. Hoezo Kerstfeest?
• Je baant kwijtraakte. Ineens sta je op straat. En nu?

En zo is er meer. God kent je hart. God weet wie je bent. Matteüs laat je voelen: op die momenten dat jij het niet beseft of niet voelt, laat God je toch niet in de steek. Kerst is Gods nieuwe begin. Een heel klein begin. Een baby. En that’s it. En toch met een lange voorgeschiedenis. Zodat je ervan uit mag gaan dat het God niet bij de handen afbreekt. Dat in dit kleine begin hoop opgesloten ligt. Ik wens je toe dat je die hoop – al is het maar een klein beetje – mag ervaren. Dat er vrede is in je leven. De vrede dat je leven gekend is. En dat God raad weet met datgene dat wij niet bij elkaar kunnen brengen.

3         God met ons.
Dan kijken we nog naar Matteüs 1:21-23. Jezus moet het kind heten want ‘hij zal zijn volk bevrijden van hun zonden…. Immanuël, ‘God met ons.’

Tjonge. Heb je vandaag misschien je mooie Kerstkleren aangetrokken. Is er feestversiering in de kerk. En waar gaat het over? ZONDE. Zeker de kerk. Zeker dat christelijke geloof. Kan het niet een beetje vrolijker?

Geboren uit en in onze troep.
Tja, gemeente en gasten; hoe zit dit? Matteüs helpt ons een beetje. Juist in de lange lijst van de geschiedenis zie je wat hij bedoelt. Koning David staat erin. De lijn van redding loopt via hem en ‘de vrouw van Uria’ (Matteüs 1:6). Aha. Matteüs zegt waar het op staat: Jezus is uit overspel geboren. Uit zondig, vunzig gedrag. Als Gods wet stikt was toegepast – steniging bij overspel – was Jezus er niet eens geweest, bedenk je met schrik. Dan was er geen redding voor ons. God werkt door ‘in ballingschap’ (Matteüs 1:11b). Aha. Ballingschap was Gods oordeel over ongeloof en afgodendienst (Ezechiël 8)[viii] en betekent (geestelijke) dood.[ix] Jezus is geboren uit die smerige afgodendienst. Uit ons graf. En ga zo maar door. Jezus komt in al onze troep terecht.[x] Hij komt er, zoals Ezechiël profeteerde, ‘midden in’ terecht (Ezechiël 34).[xi]

Matteüs blikt niet terug alsof het alleen verleden is maar houdt een spiegel voor. Herken je er iets van? Kijk naar langere periodes. In je eigen familie bijvoorbeeld. Het is niet altijd fraai (zachtjes gezegd). Als je een beetje eerlijk durft te zijn, tenminste. Kijk naar jezelf. Ineens dat lelijke woord. Of het maar blijven doorgaan met je opstandige, anderen kapotmakende gedrag. Soms onwil of onmacht om God te vertrouwen.

Kerst zegt: DAAR dient Jezus zich aan. Daar wil hij geboren worden.[xii] In onze troep. En als jij Jezus daar niet geboren laat worden, kun je straks de heerlijkste kalkoen van Nederland aansnijden – maar het is geen feest. Je kunt de meest aantrekkelijke vega-kerstmaaltijd organiseren maar nog steeds ben je niet vrij.

De boel verstieren.
Ik moet denken aan het verhaal van een Engelsman, Spufford. Hij verliet – zoals velen van zijn generatie – de kerk. Hij had het wel gehad met het geloof in God en vooral met de kerk. Decennia later kwam hij weer terug. Waarom? Was de kerk zoveel beter geworden? Was God erop vooruit gegaan? Nee. Spufford ontdekte een mechanisme in zichzelf. Een patroon. Hij beschrijft dat patroon in zijn (h)eerlijke boek Unapologetic. Spufford zegt: ik erken dat ik in mezelf de potentie heb om de boel te verknallen/verkloten (HPtFtU). Dat gaat over wat hij doet in de relatie met zijn vrouw. Over zinloos gedrag. Steeds dezelfde dingen doen waar je niet echt gelukkig van wordt. Het zijn helemaal niet die grote zonde van David (Matteüs 1:6).Het is niet de bizarre ellende van Gods volk in ballingschap (Matteüs 1:11b). Maar het patroon lijkt er wel op. De Spufford BV. Ik en mezelf. Aan mijn lijf geen polonaise. En vooral geen ‘God en gebod.’ En als gelovige maak ik zelf wel uit hoe ik mijn leven met God invul – daar heb ik geen andere gelovigen voor nodig. En ga maar door.

Toen Spufford zich weer meldde bij de kerk, toen werd het Kerst (al was het – ik noem maar wat – voorjaar). Toen werd Jezus in zijn hart geboren. ….; jou is afgelopen najaar iets vergelijkbaars overkomen. Na tientallen jaren ben je, zoals je zelf zei, weer thuis. Je vierde weer avondmaal. Dat is Kerst.

GOD is MET ons.
Gemeente, aanhoor zo het evangelie. Vanaf Kerst kunnen wij eindelijk en echt over onze zonden en wonden spreken. Want GOD IS MET ONS (Immanuël). Hier staat zoveel tegelijk.

GOD is met ons in Jezus.[xiii] Dit gaat over de menswording van Gods zoon. Hij is met ons tot het einde (Matteüs 28:20).

En God is in Jezus MET ons. Niet TEGEN ons om ons onze tekorten aan te wrijven of extra zout in de wonden te strooien. Dat is wat wij denken. Dat is soms, helaas, hoe wij dat soms ten opzichte van elkaar doen. Maar in Jezus is God met ons om de strijd aan te binden tegen alle afbraakkrachten. Op Golgota demonstreert Jezus zijn goddelijke kracht door de duivel, de zonde en kwade krachten publiek omhoog te dragen en ze uiteindelijk te verslaan. Deze Heer leeft. Zo onvoorstelbaar krachtig is Gods trouw.

Gezegend Kerstfeest, gemeente.

Zie Trouw, wijsheid en macht van de Drie-ene God. Inleiding prekenserie Matteüs (2019-2021). Andere Kerstpreken vind je in de voetnoten hieronder en verder onder de categorie preken.

[i] In de vroege kerk zie je dit element terug. Om na te gaan of je de juiste leer bracht, moest je kunnen aantonen dat je leer via de apostelen en hun opvolgers tot jou gekomen was; fake-evangelie (gnostieke geschriften) was een serieuze bedreiging (cf. 1 Johannes 2:19). Katholieken kennen de rijke waarde van de apostolische successie tot op de dag van vandaag.
[ii] Zie Hoe God herder is te midden van zijn volk. Preek Ezechiël 34.
[iii] Zie Boetepsalm 51 God is de goede rechter. Zie ook De volharding van de heiligen in het kader van Ode aan de Synode. Over onze zonden en wonden en Gods herstelwerk in ons leven.
[iv] Zie bijvoorbeeld Gelukkig wie treurt. Preek Matteüs 5:4. We waren (tot op het moment van deze Kerstpreek) gebleven bij Matteüs 11:28-30 De rust die Jezus geeft.
[v] Zie KNOWN. Inleiding bij een prekenserie over Ezechiël.
[vi] Niemand zag Gods heerlijkheid indrukwekkender dan Ezechiël. Zie Hoe indrukwekkend is God. Preek Ezechiël 1. In de zogenaamde hervertelling van (de geschiedenis van) Gods volk (v.a. hoofdstuk 15) blijkt welk gevolg Gods verschijning in heerlijkheid heeft; Gods heiligheid ziet door alles heen. Vandaar dat Gods oordelend spreken ook vergaander is dan bij de andere profeten. Zie hiervoor vooral Hoe God ons een spiegel voorhoudt. Preek Ezechiël 20. Hetzelfde geldt trouwens voor Gods bevrijdend spreken. Zie bijvoorbeeld Hoe de Geest ons leven vernieuwt. Preek Ezechiël 36.
[vii] Zie Jezus Heer van de volken. Preek over (delen uit) Ezechiël 25-32.
[viii] Zie Het gunstige vestigingsklimaat van het afgodenbedrijf. Preek Ezechiël 8.
[ix] Zie Hoe de Heilige Geest ons leven nieuw maakt. Preek Ezechiël 36. Dat hoofdstuk bereidt het meest wonderbaarlijke hoofdstuk voor; Ezechiël 37 over het dorrebeenderendal, de opstanding uit de dood. Dat hoofdstuk komt DV in 2020 aan bod in de prediking.
[x] Zie Hoe de Jodenkoning in onze troep terecht kwam en komt. Kerstpreek 2017.
[xi] Zie Hoe God herder is te midden van zijn volk. Preek Ezechiël 34.
[xii] Zie Jezus in je hart geboren. Kerstpreek 2018.
[xiii] Zie Hoe God herder is te midden van zijn volk. Preek Ezechiël 34. God zelf is in ‘David’ aanwezig.

Voorbeeldliturgie
Komt allen tezamen LB 477: 1, 3 en 5

Welkom
Votum
Groet
LB 481:2 Hij, die heerst
Geloofsbelijdenis Nicea (staande)
LB 481:3
Gebed
Filmpje kerst voor kinderen https://youtu.be/lAgjWt0NXUE
GK 85 alle verzen: weet jij waarom Jezus hier op aarde kwam (2 groepen)
Lezen Matteüs 1
LB 481:1 Hoor, de engelen zingen de eer
Verkondiging Eindeloze trouw in de mensgeworden koning
GK 48: 2 en 4 Van oudsher deed God ons verstaan
Dankgebed en voorbede afgesloten door
GK 37:3 en 7 Dat komen mag uw koninkrijk (deel uit Onze Vader)
Collecte
Ere zij God GK 50
Zegen
Verdere ontmoeting