Deze preek gaat over seksualiteit als kado van God; seksualiteit en de Bijbel, en de praktijk/ervaring van soloseks en vrijen. De preek staat in het kader van ons jaarthema ‘relaties’. De vorige keer ging het over seks en een relatie van trouw. Een enkele keer verwijs ik in deze preek kort naar die preek. Hier vind je de vorige preek. Andere preken in het kader van de jaarserie en een voorbeeldliturgie vind je hieronder.

Lezen: Hooglied 5:1-8 en Kolossenzen 3:1-10.

———————

Gemeente van de uit het graf verrezen Heer

1 Blootblad én goednieuwskrant.
Wat heb jij net gehoord toen we Hooglied 5 lazen?

‘Ik ben al in je tuin mijn meisje… laten we genieten van de liefde’ (jongen/man, vers 1). ‘Mijn liefste klopt op de deur… mijn haren zijn vochtig van de nacht’ (meisje/vrouw, vers 2). Wat hoor je?

‘Ik heb mijn hemd al uit… mijn liefste steek zijn hand door de deur… met vochtige handen open ik de deur… ik doe de deur open voor mijn liefste’ (meisje/vrouw).

Wat staat hier? Is dit een liefdeslied waarin het spannende spel tussen afstand en dichtbijheid wordt beschreven? De deur open. De deur dicht. Zoeken en tasten. Liefde en pijn (vers 7). Ja. Op dat niveau kun je het zeker lezen.

Tegelijk klinkt er meer. Zij ligt naakt in bed. Ze slaapt maar is klaarwakker (vers 2). Ze is helemaal nat. Hij is in haar ‘tuin’, ‘huis’. Hij steekt zijn ‘hand’ door ‘de deur’ (vers 4). Zij opent ‘de deur’.

Je realiseert je ineens: ze zijn aan het vrijen. De geslachtsgemeenschap tussen man en vrouw wordt hier beschreven. Deze twee lovers delen bed en lichaam met elkaar.

Wat wordt dit ontzettend mooi verteld!

Het is symbooltaal; het geheim van de intimiteit van deze twee mensen blijft staan. En tegelijk is het niets verhullend, nergens geheimzinnig, afstandelijk, platvloers of preuts. We lezen mee in het oudste blootblad ter wereld. Gaaf.

Hooglied is pure reclame voor de Schepper. Hij maakt mensen. Man en vrouw schiep God hen (Genesis 1). God maakt jou een seksueel wezen; of je nu single bent of getrouwd, jongere of 80-er, homo-, hetero- of pedoseksueel. God bedacht de lichamelijke, seksuele aantrekkingskracht tussen mensen. God maakt mensen onweerstaanbaar mooi voor elkaar. ‘Ziek van liefde ben ik’ – zegt het meisje/de vrouw (vers 8).

Kijk – zegt Hooglied! In megapixel-kwaliteit worden man en vrouw van top tot teen beschreven (hoofdstuk 6 en 7). En we worden zelfs uitgenodigd om mee te kijken, tot aan het hoekje van de slaapkamer. Tegelijk blijft hun liefde en seksuele intimiteit hún geheim.

Hooglied is, dat voel je gelijk aan, echt góed nieuws. Bevrijdend. Want Hooglied laat een naakte vrouw en man zien maar is zo anders als een man of een vrouw in een blootblad. Hooglied staat vol van seks maar is niet geil alsof het om de opwinding of lust als zodanig gaat.

Het mooie en opwindende van Hooglied is dat bloot én de relatie tussen deze twee gaan hand in hand gaan. Jij bent het voor mij! – zeggen deze geliefden tegen elkaar (2:16). En jij bent (het) dan ook helemáál voor en van mij. En ik helemaal van en voor jou. Hooglied is een blootblad en goednieuwskrant tegelijk. Net als in de vorige dienst ontdekken we dat God een holistisch Schepper is; de eenheid staat centraal: trouw en erotiek, relatie en seks, bloot en geheim, lichaam en ziel. Prachtig.

Gemeente: vandaag en volgende keer gaat het over seksualiteit in het kader van het jaarthema ‘relatie’. En voor mijn gevoel ligt er bij seksualiteit een belangrijk punt. Sommigen zeggen: mooi dat dit op de agenda staat. Anderen zeggen: móet dit nou? Nee. Er moet niks. Maar kijk eens naar de praktijk. Ik noem eens wat als het gaat over het leven dat raakt aan seksualiteit:

We hebben vorige keer kort gezien dat onze maatschappij seks als snel ziet als een ding, iets. Hoe vaak ‘doe jij het’? En net zo goed iets waar je recht op hebt. Overal en 24-uur per dag staat het tot je beschikking. Beide dingen staan mijlenver af van de mooie en indringende manier waarop de Bijbel daarover spreekt. Tegelijk: dit is wel de tijd waarin wij, christenen, leven. De cultuurbeleving van seksualiteit is ook ons klimaat. Wat betekent dit nu voor onze beleving van en omgang met seksualiteit?

De andere kant is er ook: seksualiteit kan bij christenen nog wel eens samengaan met schuld- of schaamtegevoel (kort in vorige preek). Dat heeft ook weinig te maken met de onverhulde manier waarop de Bijbel de intieme liefde portretteert. Kan het ook zo zijn dat een stukje seksuele vrijheid van onze maatschappij, al is die daarin ontspoord, christenen een spiegel voorhoudt?

Kortom: het is niet slim om hierover te zwijgen.

Nog maar eens iets. Als relaties kapot gaan, blijkt regelmatig – niet altijd – dat ontevredenheid over de seksuele omgang een rol speelt. Je had verschillende onderliggende verwachtingen als het over seksualiteit gaat. Maar spreken daarover gaat niet vanzelf. Dat vraagt om vertrouwen en openheid. Of misschien had je dat gesprek wel eens maar heeft er niet toe geleid dat je elkaar daarin beter hebt kunnen vinden. Het kan voor stellen aanvoelen als een enorme stap om hierin gesprek met of hulp bij derden te zoeken. Terwijl het zo wezenlijk is. Het helpt in ieder geval niet als wij het er in de kerk niet over hebben.

Andersom is het ook zo: je hebt/had misschien een prima seksuele relatie met elkaar. Toch gaat je relatie stuk of staat die onder druk. Bedenk je dan ook: wélke plek heeft/had die seksuele omgang in je relatie? Heeft de seksuele omgang je samengebracht, telkens meer ‘helemaal één’ (Genesis 2:24, BGT) gemaakt? In die zin is sekualiteit ook een bindmiddel. Of was/is het voor jullie eigenlijk ‘iets’, wat apart stond?

Nog iets anders. Onze maatschappij spreekt telkens meer over soloseks. Dat is niet vreemd omdat onze tijd nu eenmaal uitgaat van het ik. Soloseks gaat niet alleen over singles (al kent de maatschappij – en daarmee ook de kerk – telkens meer singles) maar net zo goed getrouwden. Wat vinden christenen van soloseks?

Gemeente: ook op dit niveau zou ik Hooglied graag willen lezen. Niet alleen als een blootblad en goednieuwskrant over seksualiteit. Maar zo: dat we, met het bewaren van het geheim van eigen geheim, open zijn over seksualiteit.

Ik denk dat onze maatschappij ons juist dáártoe uitdaagt. Je kunt zeggen dat de maatschappij oversekst is. Dat kan. Laat dan zien dat God een alternatief geeft:

dat we niet mopperen over ‘oversekste samenleving’ maar hoog en reëel blijven spreken over wat God ons geeft als het over seksualiteit gaat.
Dat we ons realiseren dat het niet voor jou als individu belangrijk is om hiermee bezig te zijn maar net zo goed voor ons als gemeente.
Dat we dat zo doen: wat is góed? Wat past bij het leven met Jezus? Hoe eren we de Schepper? En tegelijk: wat betekent het dat we op weg zijn naar zijn maatschappij waarin huwelijksrelatie en seksualiteitsbeleving zoals wij die nu kennen niet meer bestaat maar wij zullen zijn als engelen (Matteüs 22:30)?

Wat betekent dat voor onze omgang met en kijk op seksualiteit vandaag? Ook in en van intieme, persoonlijke dingen is Jezus Heer.

2 Is God preuts of tegen seks?
Gemeente: de vraag maar even op deze manier gesteld. We kunnen wel zeggen dat we een blootblad hebben in de kerk, maar in het gehéél van de bijbel lijkt seksualiteit er maar bekaaid vanaf te komen.

Kijk ook naar de praktijk. Niet-gelovigen hebben het beeld dat christenzijn minimaal iets van anti-seks betekent. Het eerste wat je zomaar hoort is: o, dan mag je niet met elkaar naar bed. Gelovigen kunnen hier volgens mij ook wel mee zitten, zij het anders. Toch seksualiteit een beetje in de marge houden. Want ja; Hooglied kan wel mooi, intiem over liefde en seksualiteit spreken maar de rest van de Bijbel…. Welk beeld, welke gevoel, welke beleving heb jij als het gaat over de bijbel en seksualiteit?

Het is daarom goed om dit eens kort onder de loep te nemen en er niet bij vandaan te lopen.

In het Oude Testament zijn er zoveel voorschriften op het gebied van seksualiteit dat je kunt denken: daar is wat mee. Let op. Kijk uit.

Opvallend in dit verband is het moment voor de meest ingrijpende gebeurtenis in het Oude Testament, de verschijning van God op de Sinaï. Dat is de identiteitsgrond van Israël. Er staat dat het volk zich moet toewijden, heiligen. Onder andere betekent dat dat je ‘geen gemeenschap hebt met een vrouw’ (NBV), Exodus 19:15. BGT vertaalt dat gelukkig veel beter: ‘niet met elkaar naar bed’.

Je kunt dan gaan denken: seks en God gaan blijkbaar niet samen op. Tenminste: als het er écht om gaat. En als je toch graag seks wilt: tja, dan maar een beetje in de marge. Bye, bye Hooglied.

Voor het Nieuwe Testament lijkt dat ook zo te zijn. Jezus zelf was niet getrouwd. Paulus moedigt het single-zijn aan (en nergens blijkt hij een aanjager van soloseks te zijn). Paulus zegt tegen Timoteüs: verlang niet naar dingen waar andere jonge mensen naar verlangen (2 Timoteüs 2:22). Vaak is daarbij gedacht aan seksuele dingen.

Nog zoiets: opvallend vaak begint de concretisering van het nieuwe leven in Jezus met het aanwijzen van het lichamelijke, seksuele terrein. Galaten 5 beschrijft bijvoorbeeld de strijd tussen je laten leiden door slechte verlangens of leiding door de Geest. ‘Verboden seks’ (5:19) is het eerste kenmerk van je laten leiden door slechte verlangens. Kolossenzen 3 ook: je bent met Jezus opgestaan. Verlang er niet naar om vreemd te gaan en verlang niet naar verboden seks (3:5).

Tjonge! Daar kan Hooglied in z’n eentje niet tegenop, natuurlijk. Of wel?

Gemeente; hier is nogal wat aan de orde. Ik zeg er heel kort drie dingen over:

1/ Tijd en cultuur.
Ik bedoel: de bijbelse voorschriften zijn vaak heel specifiek en/of gericht tegen bepaalde misstanden. Bijvoorbeeld dat je vreemdgaat, seks hebt met familie of met een prostitué. Als je die voorschriften zomaar gaat toepassen op het ontdekken van je eigen seksuele identiteit of leven maak je voor je het weet allerlei brokken.

Je zult steeds goed moeten zien waar het over gaat. Je kunt pas echt zinnige dingen zeggen als je weet wat je gewoonte van die tijd was en wat God daarom bedoelt met zijn woorden. En van die gewoonte vertelt de bijbel haast niks. Het seksleven van Abram en Sara, bijvoorbeeld, vindt de Geest blijkbaar niet vermeldenswaardig. Dat is iets voor jezelf, om dat te ontdekken. Abram, Sara en al die mensen hebben, net als jij en ik, zo hun eigen, gezonde privé. Er zijn gezonde voorschriften waaruit blijkt dat God ook God is van meest intieme levensterreinen. Zeker. Tegelijk: een’bijbelse seksualiteitsbeleving’ bestaat niet. Dat is blijkbaar niet interessant genoeg.

2/ Lees goed.
Neem de ontmoeting met God op de Sinaï. Keurt God seks af, denk je misschien? Of is de toepassing: hoort er afstand te zijn tussen seks en kerkgang? Lees goed. Het is hét moment van het Oude Testament. De verbondssluiting. God neemt zijn volk als vrouw ten huwelijk.

Wat is dat moment voor ons? Hoe lezen wij dat? Zinniger is deze vergelijking: stel dat Jezus vanavond terugkomt. Net als jij een romantisch avondje had gepland met je man/vrouw. Flesje wijn opengeplopt, rozenpaadje gemaakt naar je bed – of hoe dat ook maar doet. Kijk, als je dan zegt: even wachten Jezus, we moeten eerst…. Ja. Dan ben je niet welkom op het feest van de Heer. Maar goed: dan zát het al niet goed tussen Jezus en jou, natuurlijk. Dan was jouw relatie of seks jouw god – en net zo goed, natuurlijk, voor je ego, werk enzovoort.

3/ Spanningsveld.
De manier waarop de Bijbel spreekt over seksualiteit is niet anders als bij alle andere dingen. Onderliggend is steeds: wie/wat beheerst je? Wie is Heer?

En dan is je lichaam en seksualiteit wel heel basaal. In die zin is het ook een bijzonder spanningsveld; intiem en bedoeld om in het leven straks heel anders te functioneren (Matteüs 22).

Paulus zegt ergens: alleen zonde op dat punt is ook zond tegen je eigen lichaam (1 Korintiërs 6:18). Het gaat niet buiten jezelf om. Integendeel. Het is het meest van jezelf. Daar klinkt iets heel moois in door. Wij zien lichaam snel als een omhulsel of maken een tegenstelling lichaam en ziel (zie vorige preek). God zegt: ik maak jou een heel mens. Eer God met je lichaam (1 Korintiërs 6:20).

Tot hier dit tweede punt.

Gemeente: het is zaak goed om onze tijd te letten. En daarin te luisteren naar de Heer. En de hele Bijbel te lezen. Onszelf te oefenen om mensen te worden voor wie de maatschappij van de toekomst al begonnen is. Jezus is Heer. Van heel je leven.

3 De ervaring en de praktijk.
Wat is een goede, gezonde en christelijke manier van omgaan met seksualiteit? Nou; allereerst denk ik zoiets niet bestaat. Niet eenduidig. Seksualiteit is een levensenergie die veel met je ‘ik’ te maken heeft. Seksualiteit is ook veel meer dan ‘het’ doen: het is hoe je kijkt, denkt, aanraakt of dat vermijdt. Dat is mooi. En tegelijk voor iedereen ook ingewikkeld en spannend.

Laat ik dicht bij de praktijk beginnen. Over de relatie geloof en vrijen en over soloseks. Het zijn allemaal voorbeelden uit de praktijk van het christelijk leven. Voorbeelden die aangeven dat de praktijk weerbarstiger is dan wat je misschien in je hart/hoofd wel gelooft.

Misschien herken je de voorbeelden wel of juist helemaal niet. Wat mij betreft zijn ze bedoeld om het gesprek hierover verder in de gemeente te voeren.

Vrijen en geloof.
Ik las eens dat een stel zei: ‘als het op zondag avondmaal is in de kerk dan vrijen wij zaterdagavond niet met elkaar. Dat voelt niet goed.’

Het is een teer onderwerp. Misschien is het ook jullie keuze of juist niet. Kijk, als dit je overtuiging is: prima. Ik noem het voorbeeld toch. Er komt iets belangrijks in samen: het intieme van je relatie met elkaar en het intieme van je relatie met God.

Ik ken de precieze achtergrond van deze zin niet. Maar wat is je ‘niet goede gevoel’? Heeft dat misschien toch iets te maken met geestelijk (God) en lichaam (seks) als tegenstelling? En dan het geestelijke als meer/hoger? Maakt vrijen of seksualiteit je minder (geschikt) voor kerkgang of om avondmaal te vieren? Waarom zou dat zo zijn? Ik ga het even scherp zeggen: zit je dan niet teveel op het spoor van het Oude Testament (zie hierboven bij bespreking Exodus 19)?

Ik ga even helemaal aan de andere kant beginnen. Het klassieke avondmaalsformulier zegt:

…het brood…de beker is gemeenschap met Christus.

Ja; echt ándere gemeenschap dan die tussen getrouwden. Tegelijk: ook jullie liefde en net zo goed de intieme seksuele liefde staat toch niet los van de liefde van Christus? Het is toch één, holistisch? Juist om dat holistische, die eenheid in leven, vind ik het belangrijk om hierbij stil te staan.

Een ander voorbeeld is de vraag of je God niet loslaat als je je helemaal geeft aan je man/vrouw als je aan het vrijen bent. Moet God niet altijd de eerste of belangrijkste zijn? Misschien herken je die vraag, misschien ook helemaal niet. En ook hier geldt: je hebt misschien een mooi antwoord klaar, maar hoe belééf je dit? Hierin heel, holistisch zijn; dat is niet makkelijk. Dat vraagt echt om groei.

Het is bepaald geen vreemde vraag; die heeft oude papieren in de kerk. Sommige christenen zagen een orgasme als iets negatiefs. Iets dat te maken heeft met het verlies van het kenmerkende van mensen: je redelijkheid, je verstand. Ook bij die vraag geldt dat het mooi is dat je vrijen niet los wilt zien/ziet van God.

Tegelijk: het verband tussen God en intieme seksualiteit ligt anders.

Juist als je, op de manier zoals God die geeft en wijst, echt en helemaal op die ander gericht bent, en jezelf aan die ander verliest, leef je uit God. Denk aan Genesis: God maakt man en vrouw. Een man maakt zich los van zijn ouders en geeft zich aan zijn vrouw met wie hij helemaal één wordt (Genesis 2:24).

Als Adam zegt: wow; women (vrouw, Genesis 2:23) eert hij God. Als Adam en Eva helemaal een zijn, geestelijk en lichamelijk, eren zijn de Schepper. Zo maakt God je een. Het is zíjn kado.

Soloseks / zelfbevrediging.
Een ander praktijkvoorbeeld is soloseks. Ik vind het niet zo makkelijk om er in een preek wat over te zeggen omdat ieder mens en iedere situatie is anders. Ben je getrouwd of single, jong of oud.

Ik noem het omdat dit iets is wat je aangaat of je nou getrouwd bent of niet. Tegelijk maakt het wel verschil. Maar goed; misschien is dit een aanleiding om hierover verder te spreken met elkaar.

Iemand zei: steeds als ik mezelf bevredig, vraag ik aan God of Hij me wil vergeven. Nou; wat mooi dat je voelt dat seksualiteit met God te maken heeft. Dat het niet ‘een ding’ is.

Maar waarom verbind je het met iets waarin je verkeerd deed, vergeving nodig hebt?

Het is waar: als je steeds met seks bezig bent, als het je overheerst; dan is er wat anders aan de hand. Dan is het goed om de Heer te bidden en ook (maatschappelijke) hulp te zoeken.

Maar zelfbevrediging hoort ook bij het ontdekken of bevestigen van je seksualiteit. Dat je daardoor iets voelt van een grote levensdrift, iets dat echt van jou is en wat God als een kado aan jou geeft. Dank de Heer voor het kado van je seksualiteit. Dat God je maakt als een jongen, meisje, man of vrouw. Je voelt welke kracht er klinkt in Hooglied.

Het is wel goed om iets meer te zeggen over soloseks of zelfbevrediging. Dat is dit: het is helemaal niet raar als je daar (helemaal) geen behoefte aan hebt. Laat je geen onzin aanpraten door mensen die zeggen dat dat abnormaal is. Het is meer dan o.k. als je zegt dat je intieme seksualiteit wilt bewaren om dat helemaal te ontdekken in een trouw-relatie. Doe dat vooral.

Het is ook een mythe dat alle mannen en vrouwen – (on)getrouwd – aan soloseks doen. Of dat je aan zelfbevrediging móet doen omdat je jezelf anders niet leert kennen of ten opzichte van een latere partner tekort zou schiet.

Dit soort gedachten zijn nou typisch gedachten van een maatschappij die God(s wetten) loslaat. Zo’n maatschappij verzint nieuwe wetten. Sekswetten in dit geval: je moet dit, je moet dat. Anders hoor je er niet bij of die je het niet goed. Een christen hoort er allang bij. Bij God. En je bent vrij om God met je lichaam te eren. En zo hoor je bij de mensen.

Gemeente: ook als het gaat om soloseks is het zaak om holistisch, een te zijn.

Het blijft gaan over een intíem kado dat God geeft. En juist dat ontdek je ook. Tot op 2015 wordt gezegd op allerlei sites over soloseks: voel je er niet schuldig over! Hé: wat bijzonder! Je zou zeggen dat zoveel decennia na de seksuele revolutie schuld of schaamte geen item meer is. Maar zo werkt het niet.

Iedereen die aan soloseks doet, voelt blijkbaar hoe intiem dat is. Het roept wat op naar jezelf. Iets moois. Zeker. Maar ook meer dan dat. Je voelt ook dat seksualiteit niet helemaal wil, niet helemaal bevredigend is in je eentje. Daarin voel je iets van het geheim dat seksualiteit ten diepste gericht is op een ánder. Dat gevoel kan geen website of cultuur wegnemen. Daarin voelt iedereen iets van wat de Schepper in de schepping heeft gelegd. Jij bent het voor mij – en ik voor jou, zegt Hooglied.

Blijft staan dat soloseks realiteit is in het christelijk leven. Als het ook jouw realiteit is: doe dat dan niet stiekem. Alsof het verboden gebied is. Zorg dat je omgeving goed, vertrouwd en veilig is. Dat het ook echt van jou is en jouw geheim is.

En blijf hierin net zo goed bidden. Soms hoor je dat christenen hierin groeien; dat ze deze vorm van seksualiteitsbeleving niet (meer) nodig hebben. Andere christenen vinden het horen bij je seksuele leven zoals het hier en nu is. Misschien dat verder gesprek of gebed met andere christenen je helpt om hierin meer of beter Gods weg in te vinden.

Laat in ieder geval de Heer hier niet buiten staan. Hij is de Heer van ons leven. Van heel ons leven. Ook van intimiteit en seksualiteit.

————————————————
Tweeluikpreek: zie ook God hecht zich aan ons.
Zie ook Hooglied en Doutzen Kroes (preek 2013).

Verder lezen, spreken? Een paar leestips:
• In gesprek over seks. Arjet Borger. Ark Media (2013)
• Van alles over seks. Arjet Borger. Ark Media (2014).
• Echtgenoten. Praten over seksualiteit. Gerry Velema – Drent. Kok, Kampen (2005).

Deze preek staat in het kader van het jaarthema relaties. Iedere maand kwam in een preek een onderwerp aan de orde. Op deze manier:

• Wat is het geheim van jouw leven (7 september 2014). Start van het jaarthema.
• Youp van het Hek en Genesis 1 & 2. Relaties in een selfie-tijdperk (3 oktober 2014).
• Hoe gaan christenen een relatie aan (9 november 2014). Over het trouwklimaat in NL en wat dat voor christenen betekent en over de vraag naar een relatie met iemand die niet gelooft;
• Seks en/in een relatie van trouw (14 december 2014). Over de intieme seksuele relatie;
• Seksualiteit als kado van God (18 januari 2015);
• God hecht zich aan ons. Seksualiteit als ingewikkeld kado (15 februari 2015);
• De getrouwde single. Over de trouwrelatie, het huwelijk (17 april 2015);
• Iemand die bij je past. Homoseksualiteit in/en de kerk (22 maart 2015);
• Terug naar de Heer die ons helemaal één maakt. Over echtscheiding (17 mei 2015);
• Wie is je tegenover? Single in de kerk (19 juni 2015).

Lopende het jaar zijn er gespreksgroepen voor stellen die gaan trouwen en voor stellen die al wat langer (7+ jaar) getrouwd zijn.

Een achtergrondartikel bij dit jaarthema is Relatievorming anno nu. Pleidooi voor een christelijke, holistische visie (november 2014). Andere preken e/o artikel zijn te vinden op mijn blog, onder de categorie relatie.