Op Paaszondag luisteren we (voorlopig) voor het laatst naar Galaten. Paulus sluit die schitterende brief af door te wijzen op ‘de littekens van Jezus in zijn lichaam’ (Galaten 6:17). Dit vers brengt je terug naar Pasen als de Heer de wonden in zijn lichaam laat zien (Johannes 20:20). Wat zegt dit over Pasen? Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

Gemeente van de Heer

1         Eenheid van Pasen en Goede Vrijdag.
De Heer is waarlijk opgestaan! Die jubel klinkt vandaag wereldwijd. Dood en zonde hebben niet het laatste woord. Twijfel en kleingeloof zijn niet de baas. Jezus is Heer. Gezegend Pasen, gemeente.

Littekens.
Vandaag staan we stil bij een opvallend detail van Pasen. Dat Jezus na zijn opstanding zijn wonden laat zien (Johannes 20:20). We staan hierbij stil omdat we vandaag (voorlopig) voor het laatst naar de Galatenbrief luisteren. Paulus sluit die brief af door, net als Jezus op Pasen, te wijzen op wonden, littekens:

Laat voortaan niemand mij meer tegenwerken want ik draag de littekens van Jezus in mijn lichaam
(Galaten 6:17).

Na deze zin volgt nog een uitbundige genade-groet (6:18) en dan is deze schitterende brief van de christelijke vrijheid uit.

Echtheid.
Wat betekent dat: de littekens van Jezus in je lichaam dragen? Heb jij zulke littekens? En wat zegt het over Pasen dat het gaat over wonden en littekens?

Dit. Er wordt wel eens gesproken over Goede Vrijdag als ‘kommer en kwel’ en dan – gelukkig, opluchting – op Pasen is de ellende voorbij en begint de jubel. De wonden van Jezus op Pasen en de littekens van Paulus laten zien dat het zo niet is. De wonden en littekens brengen je terug bij Goede Vrijdag. Dan lijkt alles voorbij. Jezus sterft de dood aan het kruis. Een afgang. Een vloek (Galaten 3:13). Hier is geen enkele hoop meer. De discipelen kunnen en durven op Pasen de geruchten niet (te) geloven dat Jezus leeft (Matteüs, Marcus, Lucas). Het kan er simpelweg niet in. Lichamelijke opstanding paste niet in die tijd/cultuur en gelovigen verwachten wel opstanding maar dan op de jongste dag.[i]

En dan verschijnt Jezus. Ze zien hem. Jezus komt hun ongeloof te hulp. Jezus laat merken dat hij het echt is. Jezus doet dat door zijn leerlingen zijn wonden te laten zien (Johannes 20:20 en 27). Waar de spijkers door zijn polsen zijn geslagen. Waar de speer zijn lichaam heeft doorboord. De ‘ongelovige’ Tomas laat Jezus die wonden zelfs aanraken. Het onvoorstelbare nieuws moet doordringen. De gekruisigde leeft (cf. Matteüs 28:5).[ii] Het afzichtelijke Golgota blijkt de weg naar leven te zijn. De Heer is waarlijk opgestaan.

Gevallen wereld.
De wonden, de littekens op Pasen onderstrepen het bijzondere, unieke evangelie (Galaten 1:6-8). Jezus is Heer van een in zonde gevallen, geschonden, ja vervloekte (Genesis 3:17, cf. Galaten 3:13[iii]) wereld. Die wereld heeft Jezus liefgehad tot in de dood. Als Jezus op Pasen zijn littekens laat zien betekent dat dat Jezus Heer is van mensen die lijden. Mensen die vastzitten in zonde. Mensen die ten prooi zijn gevallen aan ziekte en ellende. Door zijn lijden en opstanding geeft Jezus hoop.

Jezus wil dat je hem gelooft en hem volgt. Dat zijn weg de jouwe wordt. Dat zijn wonden de jouwe worden. Zo is de Galatenbrief te lezen. Die brief begint met Goede Vrijdag en Pasen (!:1-14). Paulus zegt vervolgens met Christus gekruisigd te zijn (Galaten 2:19[iv]). Daarom draagt hij de littekens van dat kruis in zijn lichaam (6:17). Zo – op deze indringende manier – gaat het kruis van Jezus als een reddende, genezende kracht door de wereld. Tot het moment dat iedereen Jezus zal zien, ook degenen die hem doorstoken (!) hebben (Openbaring 1:7).

2         Teken van kracht.
Laten we iets beter luisteren naar Galaten 6:17 om zo het evangelie van Pasen te begrijpen. Paulus gebruikt een woord (litteken) dat in die tijd bekend was en vandaag bekend is. Denk aan een tattoo. In Europa heeft 20-25% van de mensen een tattoo (in de VS ligt dat percentage aanzienlijk hoger). Vandaag hebben mensen een tattoo van een geliefde, een bijzondere datum, een Bijbeltekst of een afbeelding van iets dat je mooi of interessant vindt.

In de tijd van Paulus kende men ook tattoos. Het was geen pretje om er een te hebben. Een slaaf kreeg soms een stempel/tattoo van zijn meester opgedrukt. Je bent bezit van je Heer. Soms werd de misdaad van een persoon op z’n hoofd getatoeëerd. Dan was je voor je leven gebrandmerkt. Het zet je klem. Mocht je het in je hoofd halen om weg te lopen, kon iedereen zien (van) wie je was. In die zin kennen wij het woord ook dat Paulus hier gebruikt; stigma (stigmata). Je krijgt een stempel, je wordt gestigmatiseerd. Hij is …. Zij is ….. In een hokje geplaatst. Gebrandmerkt.

Legitimatie.
Het bijzondere aan Galaten 6:17 is dat Paulus deze ellendige tattoos op een positieve manier gebruikt. Ja, Paulus is gestigmatiseerd. Ja, hij heeft een slaven-tattoo. Hij noemt zich immers slaaf/dienaar van Jezus (Galaten 1:10). Paulus staat in zijn dienst (Galaten 1:1). Geroepen om om Jezus’ wil te lijden (Handelingen 9:16). De wonden van Jezus zijn zijn littekens geworden. Bij die littekens kun je denken aan (de gevolgen van) alle ellende die Paulus ondervonden heeft vanwege het verspreiden van het evangelie. Zweepslagen, schipbreuk, gevangenschap, honger – en meer. Hij heeft het daar al eerder over gehad in zijn brief aan de Galaten (3:1 en 4:12-14).[v]

Aan die littekens ontleent Paulus zijn kracht en autoriteit. Juist in zijn zwakte hebben mensen hem ontvangen als was hij Jezus zelf (Galaten 4:12vv[vi], cf. 1 Korintiërs 2:1vv). Daarom sluit de Galatenbrief ook af met de lijdenswonden. Paulus’ littekens zijn geen excuus om hem zielig te vinden (en daarom te luisteren). Het is andersom:

Laat vanaf nu niemand mij meer lastig vallen want ik draag de littekens van Jezus in mijn lichaam.

Hoor je? Die neppredikers die Paulus achterna reizen in Galatië wapperen met indrukwekkende dingen als traditie en wet. En dat is wel zo veilig. Hooguit loop je wat krasjes op, imagoschade ofzo. Maar zij moeten wijken voor een nieuwe tijd (Galaten 3:25[vii]). Een nieuwe macht. De macht van de Gekruisigde. Zoals Gandalf in The Lord of the Rings de monsterlijke Balrog op afstand houdt door zich te legitimeren als een dienaar van het Geheime Vuur, drager van de vlam van Anor, zo toont Paulus de littekens van Jezus. Hij is dienaar van Jezus (Galaten 1:1). Ergens anders zegt Paulus dat hij het sterven van Jezus altijd met zich meedraagt (2  Korintiërs 4:10). Hier ligt de kracht van zijn bediening.

Wonderlijk en opvallend. Gestigmatiseerd worden is niet fijn. En een tattoo is het bewijs dat je andermans bezit bent. Vreselijk. Maar Paulus draait het om. Omdat hij op de weg naar Damascus heeft leren inzien dat Jezus alles heeft omgedraaid. De Heer der heerlijkheid gekruisigd (1 Korintiërs 2:8) heeft de wereld, de gevallen en geschonden wereld, liefgehad tot het uiterste. Jezus’ wonden die hij niet verbergt maar op Pasen laat zien zeggen het:

• Jezus’ vloekdood bevrijdt (Galaten 3:13vv).
• Zijn sterven aan het kruis geeft leven.
• De gekruisigde leeft en zo is er hoop voor de wereld.

Alles nieuw.
Paulus littekens zijn het echtheidskenmerk van het unieke evangelie dat hij brengt (Galaten 1:7a). Wat een schitterend slot van een indrukwekkende brief over de vrijheid van het geloof.

Galaten begint met Pasen (‘God de Vader die Jezus Christus uit de dood heeft opgewekt’, 1:1) en eindigt met de littekens van de Paasvorst in Paulus’ leven. Alles wordt nieuw.

3         Jezus volgen.
Gemeente, het is Pasen. Jezus laat zijn wonden zien. Paulus legitimeert zich met Jezus’ littekens. En u/jij? Draag jij de littekens van Jezus in je? Of gaat het christelijk geloof vandaag vaak over andere dingen? Dat het fijn is of fijn moet zijn om te geloven. Dat geloof/God jou tot je recht laat komen. Dat je dingen zeker weet of dat het zus-en-zo hoort in de kerk.

Galaten brengt je terug naar de kern. Jezus vloekdood aan het kruis, zijn opstanding en hem zo volgen zodat je leven vrucht draagt; dat is Gods nieuwe tijdperk (Galaten 3:25).

Littekens als bewijs van God.
En die littekens? Is dat iets voor superchristenen zoals apostel Paulus? Nee. Ik las laatst een paar indrukwekkende getuigenissen van christenen uit Nigeria.[viii] Een was slachtoffer van bruut geweld van de terreurorganisatie Boko Haram. Die organisatie wil het land naar een strikte onderwerping aan sharia brengen en valt daarom christelijke gelovigen aan. Een van de gelovigen die de aanval ternauwernood overleefde, raakte zwaar gewond. Hij hield er een litteken aan over, zichtbaar op zijn nek. Eerst schaamde hij zich voor dat litteken. Je wordt raar aangekeken. Hij kocht een sjaal om dat litteken te bedekken. Maar later ging deze gelovige zich realiseren dat dit litteken juist een bewijs was dat God bestaat en dat iedere vijand machteloos tegenover Hem staat. Sinds die tijd laat hij zijn litteken zien. Een bewijs van Gods goedheid en trouw in Jezus. Dat is het paasevangelie van Johannes 20 en Galaten 6:17. Zo gaat het evangelie van reddende en genezende kracht de wereld door. Hopelijk denken die misdadigers zo nog eens na en bekeren zij zich.

Gestigmatiseerd.
Denk ook aan mensen in India die christen (willen) worden en daardoor geslagen of bedreigd worden door hun dorpsgenoten.[ix] Die dorpsgenoten willen dat christenen (weer) met hun godsdienstige rituelen meedoen. Christenen worden gestigmatiseerd. Het zijn de littekens van de levende Gekruisigde. Een indringend getuigenis geven deze christenen. Hun situatie lijkt op die van de Galaten waar Paulus aan schrijft. Hij verwijt die neppredikers niet voor niets dat zij met de besnijdenis aankomen (om als joods gelovige gerekend te kunnen worden) om niet vervolgd te worden omwille van het kruis van Jezus (Galaten 6:12).[x] Maar ieder die bij Jezus hoort krijgt te maken met vervolging en zal op een of andere manier Jezus’ littekens dragen. Dat is een christelijke wetmatigheid (2 Timoteüs 3:12). Het evangelie gaat de wereld door in de vorm van het kruis. Pasen zegt het.

Leef met Jezus.
Gemeente, het is Pasen. Jezus leeft en laat zijn wonden zien. Hij heeft de in zonde gevallen wereld lief. Jezus draait alles om:

Gelukkig zijn jullie wanneer ze je omwille van Mij uitschelden, vervolgen en van allerlei kwaad betichten
(Matteüs 5:11).

Gelukkig Paulus met zijn littekens. Gelukkig alle gelovigen die hun kruis op zich nemen en Jezus volgen op het smalle pad. In Nigeria, India en net zo goed in Nederland.

Zie je waar het om gaat op Pasen en bij Galaten 6:17? Niet: ieder huisje heeft z’n kruisje.

Omwille van mij – zegt Jezus.
De littekens van Jezus – zegt Paulus.

Het gaat om het vernieuwende werk van Jezus en wat daarin meekomt. Dat je vervolgd wordt. Dat er meewarig over je geloof wordt gedaan. Dat gelovigen of de kerk in ons werelddeel niks meer voorstelt.[xi] Dat je weinig merkt van Gods aanwezigheid – ten prooi valt aan twijfel. Dat de Heer dingen op je levensweg plaatst waar je geen raad mee weet. Zoveel meer. De Heer weet het. Jij weet het. En de Heer zal het werk waarin hij begint voltooien. Het evangelie zegt dat al deze dingen in Gods hand zijn en dat het zelfs voordeel oplevert voor Gods koninkrijk (Handelingen 5:40 en 41, Kolossenzen 2:24).

Als je bij jezelf merkt dat de wonden van Jezus of zijn littekens je niks zeggen of dat je die reserveert voor christenen ‘ver weg’, wat dan?

Gemeente, houd de gekruisigde niet op afstand. Christus herken je aan zijn wonden (Lucas 24:39). Een christen herken je aan z’n littekens (Galaten 6:17). Grijp dit wonderlijke slot van Galaten aan om weer helemaal aan het begin van de Galatenbrief te gaan lezen. Zoek de gekruisigde in je leven. Hij zal je het spoor wijzen. De weg naar leven. De weg van Golgota en het open graf.

Genade.
Gemeente, we ronden (voorlopig) het luisteren naar Galaten af. Wat een heerlijke, bevrijdende en scherpe brief.

Het slot van de brief is een bemoediging en onderstreept al het voorafgaande. De voor onmogelijk gehouden weg van Golgota loopt niet dood. Jezus’ wonden worden littekens in de levens van zijn volgelingen. Zo gaat Gods reddende en genezende kracht door de wereld. Tot Jezus’ grote dag. En dag van recht, herstel en eindeloos geluk. Genade voor wie gelooft (Galaten 6:18).

Gemeente, leef met Jezus.
Leef met de gekruisigde Jezus.
Weet dat je leven, met je littekens, instrument zijn in zijn handen.
Laat Jezus’ liefde voor de gevallen wereld zien en leef zo tot een zegen voor ieder die hij op je pad plaatst.

===========================

Zie Geroepen tot Christus’ vrijheid. Introductie prekenserie Galaten.

[i] Zie apologetische paaspreek over Pasen (en zie de themadienst bij de volgende voetnoot).
[ii] Zie Paaspreek De gekruisigde leeft. Houd Goede Vrijdag en Pasen dicht bij elkaar, zie themadienst over Jezus’ opstanding (Zondag 17 Catechismus).
[iii] Zie preek Goede Vrijdag Galaten 3:13.
[iv] Zie preek Galaten 2:19 en 20.
[v] Zie preek Galaten 3:1-6 en preek Galaten 4:12-20.
[vi] Zie vorige voetnoot.
[vii] Galaten 3:25 is de samenvatting van Galaten. Zie preek Galaten 3:25.
[viii] Zie Leven met littekens – Magazine OnderWeg (onderwegonline.nl). Zie voor een foto van de littekens, op Twitter: https://twitter.com/onderwegonline/status/1637882194885484559. Gelezen in het blad OnderWeg (NGK), als bijdrage van Open Doors. Themanummer: Vervolgd. Net als de Meester (2023, editie #03). Zie www.onderwegonline.nl (je kunt je opgeven voor een proefabonnement). Wat me opviel is dat Galaten 6:17 ontbrak in dit themanummer (wel Filippenzen 3, Romeinen 8 e.a.).
[ix] Zie Maheswari Koreti (34) bekeerde zich tot het christendom en weet niet of ze ooit nog naar huis kan (trouw.nl) (Trouw, 6 april 2023).
[x] Zie inleidende preek Galaten 1:1-10 over de situatie van toen (zie ook onderaan de preek), ook m.b.t. voordelen van het horen bij het joodse geloof (waarvoor bestaande uitzonderingen bestonden).
[xi] Zie Kerkzijn in een ik-gerichte tijd (Nederlands Dagblad, 2016).

Voorbeeldliturgie

GK 95:1a, 2v, 3m en 4a Daar juicht een toon

Welkom en mededelingen kerkenraad, aansteken van de Paaskaars

Votum en groet als volgt

Voorganger: Onze hulp is in de naam van de Heer
Gemeente: Die hemel en aarde gemaakt heeft
Voorganger: Die trouw houdt tot in eeuwigheid
Gemeente: en niet laat varen het werk van zijn handen

Groet (Openbaring 1, predikant)
Amen (allen)

DNP Psalm 98: 1 en 2 Zing voor de HEER om Hem te eren…

Met Christus opgestaan. Nieuwtestamentische leefregels
GK 94: 3 en 6 Zie Hij leeft….

Gebed

Kinderen naar voren
Wij vieren feest, opwekking kids 232

Kinderen naar kring

Johannes 20:1-20 Vroeg op de eerste dag…
LB 617 (refrein ‘Halleluja’ steeds: allen): 1a, 2v, 3m, 12v, 13m, 18&19a De Heer is waarlijk opgestaan

Galaten 6:11-18 U ziet het aan…

Verkondiging van het evangelie
Opwekking 354 Glorie aan God

Geloofsbelijdenis Nicea (samen hardop uitspreken)

Dankgebed en voorbede

Collecte

LB 634:1 en 2 U zij de glorie (Galaten 6:17 komt in dit Paaslied terug)

Zegen
Geloofd zij God, de HEER voor eeuwig. Amen. Amen (slotregels Psalm 89:18 berijmd).

Verdere ontmoeting