De Zuidhovenkerk (CGK) en Kanderlaarkerk (GKv) komen samen op biddag. Heel fijn. In de dienst staat het gebed centraal. Er is een gemeente- of Bijbelgebed, gemaakt en uitgesproken door een zus van de gemeente. Zij heeft dit vaker gedaan (in bid- of dankdienst). Het is opnieuw een indrukwekkend gebed geworden. De tekst van dat gebed staat onder de preektekst. En na de korte preek over de Kanaänitische vrouw (‘honden krijgen geen eten dat voor kinderen is!’) bidden we verder. Voorbeeldliturgie staat helemaal onderaan deze blog.

Gemeente van de Heer

1         Antiracisme-reclame.
Catechisatiegroep 2/3 van onze gemeente behandelde laatst het onderwerp racisme. Wat goed dat jullie hiermee bezig zijn, jongeren! Racisme is een groot en triest makend probleem in onze maatschappij. Dat loopt van voetbalvelden tot aan stageplekken. Zomaar krijgen mensen te maken met scheldpartijen of discriminatie. Terwijl God toch van ons vraagt om goed voor elkaar te zijn en een ander lief te hebben als jezelf (Matteüs 22:37-40).[i] Doe je best om je in de maatschappij goed op te stellen, zoals God het wil.

Ik heb begrepen dat jullie Bijbelteksten moesten zoeken bij het onderwerp racisme. Een van de teksten was het stukje dat we net lazen; Matteüs 15:21-28.

• Eerst negeert Jezus een buitenlandse vrouw (Matteüs 15:23).
• Daarna durft Jezus haar zelfs te vergelijken met een hond (Matteüs 15:26).

Alsjeblieft. Is dat nou een goed voorbeeld? Ik ben benieuwd hoe jullie dit stukje uit de Bijbel besproken hebben.

Misschien wel het meest opvallende is dat de vrouw niet zegt: hoezo negeert u mij? Hoe durft u me te vergelijken met een hond?[ii] Integendeel. De vrouw blijft maar naar Jezus toekomen. Ze gaat zelfs mee in de vergelijking van Jezus. De vrouw handelt op zo’n manier dat Jezus veel bewondering voor haar krijgt. Hij geeft haar een compliment: wat heb je een groot geloof (Matteüs 15:28a, cf 8:10). Zoiets heeft Jezus nog nooit tegen zijn eigen leerlingen gezegd.

Jezus doet iets bijzonders.
Als jij en ik de Bijbel lezen, moeten we eerst bedenken hoe de situatie toen was. Stel dat het andersom zou gaan; dat mensen van toen ineens bij ons in de kerk zouden zitten, vanavond. Ik denk dat ze gelijk zouden weglopen. Ze zouden het maar een merkwaardige en oneerbiedige toestand vinden: vrouwen en mannen die zomaar naast elkaar – door elkaar heen – zitten bij een godsdienstige samenkomst? Dat hoort niet. Dat is oneerbiedig. Wij, of we nou CGK of GKv zijn, vinden dat heel gewoon. We snappen niet waarom iemand daar een punt van zou maken. Net zo keken mensen er toen niet van op dat Jezus deze buitenlandse vrouw negeert. De discipelen zeggen niet dat Jezus wat vriendelijker moet doen maar dat hij haar moet wegsturen (Matteüs 15:23). Jezus is een man. Hij had geen verplichting ten opzichte van een vrouw.[iii] En Jezus is Jood. Hij hoort bij Gods volk. Die vrouw niet. Zij is een heiden. Daar ga je niet mee om. Zo was dat toen. Gods volk was heilig (Leviticus 19:2) en de andere volken niet, net zoals honden (Matteüs 15:26) toen niet-heilig (onrein) waren.[iv]

Zie je? Jezus discrimineert niet. Integendeel. Jezus doet iets bijzonders. Hij stuurt de vrouw niet weg maar gaat met haar in gesprek.[v] Al is dat in de vorm van een test die de boel op scherp zet (waarom Jezus dat doet, daarover straks). En hij geeft haar wat ze vraagt. Haar zieke dochter wordt genezen. Jezus’ discipelen zullen ervan hebben opgekeken dat Jezus dit allemaal deed. Jezus maakt duidelijk dat hij ook Heer is van deze Kanaänitische vrouw. Jezus wil dat zijn.

Geloof in Jezus!
Je snapt Matteüs 15:21-28 als je het leest vanuit het stukje ervoor (Matteüs 15:1-20). We hebben daar zondag naar geluisterd.[vi] Het gaat daar over de vraag hoe je heilig voor God bent. Ben je dat door je als Joodse gelovige te houden aan Gods voorschriften en tradities? Jezus zegt dat het erom gaat dat je in hem gelooft. Híj maakt alle mensen heilig, of het nou Joden of heidenen zijn. Daarover gaat het stukje van die Kanaänitische vrouw. Practice what you preach – zeggen wij vandaag. Dat doet Jezus. Dit stukje is antiracisme-reclame. Deze vrouw, Kanaänitische zelfs, deelt in het geluk dat God in Jezus geeft.

2         Gelovig bidden.
De vraag is natuurlijk wat wij aan deze Kanaänitische vrouw hebben als we op biddag samenkomen. Kerkvader Augustinus (354-430) leert ons dat. Augustinus zegt: als Jezus zegt alleen voor Gods volk te zijn gekomen, hoezo maken wij daar dan deel van uit?[vii] Wat een geweldige vraag! Wij rekenen ons bij voorbaat tot de (kring van) discipelen. Of in ieder geval tot Gods volk. Dat vinden we normaal. Ik ben al CGK, weet je? En ik ben trouwens Vrijgemaakt.

Jezus’ antwoord laat zien hoe bijzonder het is om bij Gods volk te horen. Augustinus zegt dat deze vrouw ons leert nederig te zijn. We zijn door Gods genade uitgekozen (Efeze 2).[viii] Als we straks gaan bidden is het allergrootste wonder dat we God in Jezus als onze hemelse Vader aanspreken. Als je daar overheen ziet dan heb je geen grond om te bidden (Catechismus Zondag 46).

Golgota en Pasen.
Wat er gebeurt bij die Kanaänitische vrouw is zeer bijzonder. Je vangt hier op twee manieren een glimp op van de kern van het evangelie, Golgota en Pasen.[ix]

Allereerst ziet de vrouw heel scherp wat er aan de hand is. Jezus zoekt geloof in Israël maar vindt dat niet.[x] En dan wijkt hij uit naar het buitenland (Matteüs 15:21).[xi] De Kanaänitische vrouw erkent dat door te zeggen dat honden toch wel de kruimels mogen eten die van de tafel van de kinderen afvallen (Matteüs 15:27). Met zoveel woorden zegt de vrouw dat de kinderen (Israël) hun geestelijke voedsel vermorsen door Jezus af te wijzen. Hoe heeft deze vrouw haarscherp in de gaten wat er aan de hand is en, vooral, wie Jezus is! Jezus zelf, brood uit de hemel (Johannes 6), zal worden ‘verkruimeld’ op Golgota. Deze vrouw profiteert er alvast van. En juist door Golgota ontstaat er – paradoxaal genoeg – ruimte dat het evangelie naar alle volken moet gaan (zendingsbevel, Matteüs 28). Zo wordt Gods belofte vervuld (Genesis 12:3); in Jezus.

Belijdenis.
Wat een gebeurtenis. Deze vrouw doet alsof het al Goede Vrijdag en Pasen is (geweest). Wat een geloof. Dit is het geloof dat bergen verzet (Matteüs 21:21). Hier kan Jezus niet tegenop. Meteen geeft hij de vrouw wat ze vroeg. Beter gezegd: Jezus vindt hier het geloof dat hij steeds al zocht. ‘Heer, zoon van David’ – roept de vrouw (Matteüs 15:22). Inderdaad. De eerste zin van het evangelie van Matteüs zegt dat Jezus Davids zoon is.[xii] Jezus stelt haar eerst op de proef omdat de vrouw op de (heils)feiten vooruit loopt. Jezus is immers naar Gods volk Israël gestuurd (Matteüs 15:24, zie 10:5 en 6[xiii]). Gelovige Joden begonnen het zich nog maar af te vragen na extreem grote wonderen of Jezus Davids zoon was (Matteüs 12:23).[xiv] De buitenlandse vrouw belijdt het voordat het wonder zich voltrekt.

De contrasten in Matteüs 15 zijn groot. Het is pijnlijk dat Jezus dat geloof hier vindt, in het buitenland. Maar het is tegelijk ontzettend mooi. En zo gaat het naar hoofdstuk 16. Als Petrus als eerste discipel de volle belijdenis gaat uitspreken. Hij volgt, zogezegd, de heidense vrouw.[xv]

Vertrouw Jezus.
Zie je dit, gemeente? In deze vrouw houdt Matteüs je een spiegel voor. Hoeveel vertrouwen heb jij in Jezus? Met hoeveel geloof bid je? Wie klopt zal worden opengedaan – zegt Jezus (Matteüs 7:8). Misschien heeft deze vrouw dit woord van Jezus nooit gehoord maar ze leeft ernaar (Augustinus). En ze krijgt wat ze vraagt. Bid zo, gemeente. En vind verhoring bij je Heer.

Zie Trouw, wijsheid en macht van de Drie-ene God. Inleiding prekenserie Matteüs (2019-2021).

[i] Dat deze verzen meer dan een samenvatting van de wet zijn, zie je als je de context meeneemt. Zie de preek over deze verzen maar dan uit het evangelie van Marcus: God, de enige God, is in Jezus onze naaste geworden.
[ii] Neem eerste de Bijbel in de tijd waarin die geschreven is serieus. Een ander voorbeeld. De inname van Kanaän – de opdracht om ‘de volken’ te doden – wordt in onze tijd wel eens ‘genocide’ genoemd. Rachab (heiden, vrouw en prostitué) zegt: jullie God heeft werkelijk macht in hemel en op aarde. Zie Gods oordeel over de volken van Kanaän (themadienst 2012), beter opgeschreven in Laat het oordeel aan God. Bijdrage interreligieus gesprek over geloof en geweld (2015). Nog scherper wordt het als later blijkt dat Gods volk dezelfde of zelfde ergere zonden heeft dan ‘de volken’. Ezechiël spreekt hierover. Zie Hoe God ons een spiegel voorhoudt. Preek Ezechiel 20. In al deze dingen gaat het erom dat God zelf een weg baant om tot verzoening en herstel te komen (Romeinen 2 en 3).
[iii] Wij struikelen over Efeze 5 (man-vrouw verhouding) terwijl het toen vernieuwend moet hebben geklonken. Zie Van de Bijbel moet een man zijn vrouw liefhebben (brief in NRC).
[iv] Als je dít dan arbitrair noemt, tja – dan heb je een punt. Bijbels gezien kom je dan uit bij Gods uitverkiezing. God begon na het debacle van de zondeval en de toren van Babel bij Abram (een oude man, een oud echtpaar – dat geen kinderen meer kon krijgen). Zie Laat het oordeel aan God (zie voetnoot ii).
[v] Zo doet Jezus ook bij de Samaritaanse vrouw (Johannes 4). Zie Jezus is het levende water. En zo zijn vrouwen ook de eerste getuigen van Jezus’ opstanding uit de dood. Zie Méér dan getuigen. De plek van vrouwen in de kerk (blogpost 2020).
[vi] Zie Hoe voorkom je besmetting met het gevaarlijkste virus dat er is? Preek Matteus 15:1-20.
[vii] Van aangezicht tot aangezicht (Ambo klassiek). Augustinus preken over het evangelie van Matteus.
[viii] Zie Gods bevrijdende keuze. Preek Dordtse Leerregels.
[ix] Ik combineer de uitleg van Van Bruggen (CNT; Jezus verkruimeld = Golgota) en N.T. Wright (Pasen breekt alvast in – ga naar alle volken, Matteüs 28). Pasen en Goede Vrijdag moeten immers bij elkaar gehouden worden. Zie Hij is opgestaan. Themadienst opstanding (Zondag 17 Catechismus).
[x] Het duidelijkst wordt dat in Matteus 12:22 en verdere. Zie Jezus blijkt de allersterkste te zijn.
[xi] Opnieuw – staat erbij. Jezus week vaker uit. Dat is geen teken van zwakte, Beter: in deze zwakte blijkt zijn kracht. Zie Hoe Jezus Heer en meester is. Preek Matteus 12:1-21.
[xii] Zie Kerstpreek over Matteus 1.
[xiii] Zie Gods vrijheidsstrijd. Preek Matteus 10:34.
[xiv] Zie Jezus blijkt de allersterkste te zijn. Preek Matteus 12:22 en verdere.
[xv] Er zit progressie in het belijden, ook in dat van de discipelen. In hoofdstuk 14 erkennen ze dat Jezus werkelijk Gods zoon is (14:33). Zie En als de golven over slaan. Preek storm op het meer.

Gemeente- of Bijbelgebed (door zus uit de gemeente)
Vader, U bent, U was en U komt.
Uw liefde is de grondslag van ons leven.
Laat de kracht van die liefde in ons ten volle werkelijkheid worden.
In de bijbel vertelt U over Gideon, Barak, Simson, Jefta, David, Samuel en de profeten.
Zij hebben door het geloof koninkrijken overwonnen,
Zijn in gehoorzaam weggegaan zonder te weten waar te komen,
Ze hebben gerechtigheid in praktijk gebracht,
beloften verkregen,
muilen van leeuwen gesloten.
Zij hebben de kracht van het vuur geblust,
zij zijn aan de scherpte van het zwaard ontkomen,
zij hebben in zwakheid kracht ontvangen.

Al deze mensen hadden een groot geloof.
Toch hebben zij tijdens hun leven de vervulling van Uw beloften niet verkregen.
Met het oog op ons heeft U iets beters voorzien,
zodat zij niet zonder ons tot de volmaaktheid zouden komen.
Ze hebben beleden dat ze vreemdelingen en bijwoners op de aarde waren.

God, machtige schepper,
De hemel is Uw hemel,
De aarde heeft u aan de mensen gegeven.
Zomer en winter – U hebt ze gevormd.
Doordrenk ook dit jaar de aarde met regen
Laat de gewassen groeien.
Geef voedsel aan de dieren.
Stil honger met vette tarwe.
Geef een ieder voedsel op de juiste tijd.
Leer ons uw wonderen te overdenken.
Laat ons dagelijks uw trouw ervaren. Maak dat we kunnen zeggen: Uw beloften heb ik in mijn hart geborgen.
Maakt U ons vol van de Heilige Geest en van geloof.
Laat ons als Jezus in de wereld zijn.

Genees wie gebroken is.
Verzorg diepe wonden.
Als onze ziel huilt van verdriet,
Richt ons dan op zoals U hebt beloofd.
Vader, steun wezen
Laat kinderen trots kunnen zijn op hun voorouders.
Steun weduwen
Geef kleinkinderen die voor grootouders de kroon op hun leven zijn.
Laat vaders en moeders vol vreugde over hun kinderen zijn.
Geef eenzamen een thuis.
Laat ons vrienden voor elkaar zijn die te allen tijde liefhebben.
Bescherm de vreemdelingen.
Doe recht aan de verdrukten.
Richt wie gebukt gaat op.
Laat mensen rustig kunnen slapen, wetend dat u waakt.
Bevrijd mensen die gevangen zijn door onderdrukking, in leugens of verslaving.
Behoed ons voor álle kwaad.
We kunnen beter schuilen bij U
Dan vertrouwen op mensen.
We kunnen beter schuilen bij U
Dan vertrouwen op mannen met macht
Neem de sluier van onze ogen zodat we zien hoe wonderlijk mooi uw wet is.
Laat toch onze wegen recht zijn.
Geef ons het verlangen ons te houden aan uw woord.
Want leven naar Uw richtlijnen geeft ons vreugde.
Meer vreugde dan rijkdom en overvloed.
Leer ons goed te oordelen en te onderscheiden.
Neem de waarheid nooit weg uit onze mond.
Geef wijze mensen die voor echte vrede zorgen.
Goede heersers die volken gelukkig maken.
U bent onze sterkte, ons lied.
U geeft ons overwinning.
Uw rechterhand doet machtige daden.
Uw werken zijn wonderen in onze ogen.
Met U aan onze zijde hebben we niets te vrezen.
Laat gejuich en vreugde steden binnen trekken.
Wijs ons de weg naar het leven:
overvloedige vreugde in Uw nabijheid,
voor altijd een lieflijke plek aan uw zijde.
Wilt U ons gedenken en ons zegenen, van klein tot groot.
U bent onze hulp.
U bent ons schild.
Wij vertrouwen op U.
Wij zijn in U gerust.
Met U zullen ook wij krachtige daden doen.

Uw handen hebben ons gemaakt en gevormd.
Waak over ons leven.
U houdt de wacht over ons komen en ons gaan.
Enige God, die de macht heeft ons voor struikelen te behoeden
U, die de macht heeft ons onberispelijk en juichend van vreugde voor uw majesteit te laten verschijnen,
U die ons redt door Jezus Christus onze Heer,
Voor U is alle eer en kracht en macht sinds het begin van de tijd, nu en voor eeuwig!

Amen.

Voorbeeldliturgie
Welkom
Votum en groet
Psalm 56: 5 en 6 (oude berijming. Ik roem in God) https://psalmboek.nl/zingen.php?psID=56&psvID=5#psvs
Gemeente- of Bijbelgebed door gemeentelid. Als volgt:
• LvdK 95:1 (Nu bidden wij)
• Gebed
• LvdK 95:3 (Hem nu die in ons werkt)
Gebed om de opening van het woord (voorganger)
Lezing Matteüs 15:21-28
Collecte (vindt ivm Corona achteraf plaats. Collectedoel wordt gepresenteerd en er wordt muziek gemaakt)
Verkondiging
GK 160: 1 en 2 Groot is uw trouw o Heer
Dankgebed en voorbede. Als volgt
LB 370:1 (Vader, die woont in hemels licht)
Gebed
LB 370:2 (Uw wil geschiede, goede God)
Gebed
LB 370:3 (Leid ons niet in verzoeking, Heer)
Nicea (staande)
Psalm 146: 3, 4 en 5 nieuwe berijming https://www.denieuwepsalmberijming.nl/berijmingen/psalm-146
Zegen
Geloofd zij God de HEER voor eeuwig. Amen, Amen (Psalm 89:18 laatste regel)