Op Eeuwigheidszondag noemen we de namen van de gemeenteleden die afgelopen jaar stierven. We ontsteken kaarsen (Johannes 8:12). We zijn verdrietig maar niet zonder hoop. Jezus zegt dat hij ieder uit het graf zal roepen. Wat bedoelt de Heer? Onderaan de preektekst staat de liturgie. De preek is te beluisteren via mijn podcast.

Gemeente van de Heer

1.     Licht op Eeuwigheidszondag.
Wat een moment zal dat zijn. Als alle doden Jezus’ stem zullen horen en uit hun graven zullen komen (Johannes 5:28 en 29). De mensen die dit jaar gestorven en begraven zijn. …. (gestorven gemeenteleden). Degenen die al honderden of duizenden jaren in hun graf liggen. Degenen die vermist zijn en nooit zijn teruggevonden (Openbaring 20:11-13). U, jij en ik; als wij sterven voor Jezus’ komst in majesteit.

Jezus spreekt over die dag. ‘De dag van de HEER’ (Oude Testament) is zíjn dag.[i] Jezus zal alle mensen levend maken en rechtspreken (Johannes 5:27).

Het is vandaag Eeuwigheidszondag. Voordat het Advent wordt en we uitkijken naar Jezus’ komst op aarde, kijken we terug. Ik wil … bedanken; dat je er aandacht voor hebt gevraagd dat we als gemeente stilstaan bij deze dag. Dat we voor God komen met ons verdriet. Met het besef dat we sterfelijk zijn. Afhankelijk. We missen gemeenteleden. Je mist je man, je vader, opa.

We zijn verdrietig. Maar niet zonder hoop (1 Tessalonicenzen 4:13). … hebben zojuist een kaars aangestoken. Licht. Want Jezus is sterker. Sterker dan de dood. Om te laten zien dat hij geen mooie woorden (alleen) spreekt, roept Jezus even later zijn vriend Lazarus uit het graf (Johannes 11). Alsof het Pasen is (Johannes 20).[ii] Jezus is Heer. Heer over de sabbat, de rustdag (Johannes 5:1-18, cf. Matteüs 12[iii]). Heer over levenden en doden (Romeinen 14).

2.    Het grote geheim: wie is Jezus?
Johannes spreekt van grote geheimen. Dat begint met de vraag wie Jezus is. Veel Nederlanders kennen Jezus, de naam van Jezus. Jezus is voor velen een inspirerend figuur uit het verleden. Het evangelie zegt iets anders. Het evangelie vertelt wie Jezus is. Jezus spreekt in Johannes 5 steeds over de eenheid van de Vader en de Zoon. Johannes 5 legt daarmee de basis voor het vervolg, de vele twistgesprekken over Jezus’ identiteit (o.a. Johannes 6 en 8).

Eenheid Vader en Zoon.
Lees Johannes 5 goed. Als Jezus zegt hij (de Zoon) uit zichzelf niets kan doen (Johannes 5:19), menen sommigen dat Jezus zegt dat hij minder is dan God de Vader. Iemand die wordt gestuurd; een boodschapper of profeet ofzo. Maar dat zegt Jezus niet. Jezus zegt dat hij niet ‘los’ van God de Vader te zien is – alsof hij op een dag uit zichzelf bedacht om God zijn Vader te noemen en zich zo aan God gelijk te stellen (Johannes 5:17 en 18).[iv]

Het gaat om de unieke relatie van de Vader en de Zoon. Jezus, de Zoon, en God de Vader zijn één (Johannes 10:30). Die eenheid bestaat uit liefde (Johannes 5:20). Wat de Vader doet, doet de Zoon op dezelfde manier (Johannes 5:19b). Wie Jezus ziet, ziet de Vader (Johannes 14:9). Hiervan getuigt Johannes.

Jezus is de weg.
Daarom zegt Jezus dat wie de Zoon niet eert, ook de Vader niet eert die hem gezonden heeft (Johannes 5:23). Dát is het spannende punt in het evangelie van Johannes. De mensen willen wel aan God. God ergens hoog in de hemel. Of God met ge- en verboden. Maar rabbi Jezus met zijn bevel tot geloof in en bekering tot hem blieft men niet. Maar die vlieger gaat niet op. Daarover gaat Johannes 5 in al die uitspraken over de Vader en de Zoon (Johannes 5:19vv):

• Zoals de Vader doden opwekt en levend maakt, zo maakt ook de Zoon levend wie hij wil (Johannes 5:21).
• Zoals de Vader leven heeft in zichzelf, zo heeft ook de Zoon leven in zichzelf (Johannes 5:26).

Jezus zegt dat hij de weg is, de weg naar de Vader (Johannes 14:6). Zo heeft God de wereld lief (Johannes 3:16).[v]

Jezus is God.
Jezus, de Zoon, is God (Johannes 20:28, 1:1-18).[vi] Dat is de claim van het evangelie. Johannes zegt op de meest expliciete manier wat alle evangelisten op hun manier zeggen.[vii] God is mens geworden. Mens als wij.

Eeuwigheidszondag begint op Golgota. Als Jezus sterft. Ons zondige en sterfelijke bestaan meeneemt in het graf. Daar gloort hoop. Licht. Want het graf kan Jezus niet vasthouden.

3.   Jezus’ dag is begonnen.
Omdat Jezus de Zoon is kan – en zal – hij doen wat alleen God zelf kan doen (Johannes 5:21a): alle doden uit het graf roepen (Johannes 5:28 en 29). Ieder mens ooit geleefd komt voor rechter Jezus te staan (Johannes 5:22,27 en 29).[viii] Je komt uit het graf om te leven of om veroordeeld te worden.

Klinkt dat, naast troostvol, ook hard? Moet het vandaag over oordeel gaan? Jezus zegt het. Laten wij hem het zwijgen niet opleggen of hem half aanhoren. Weet wel dat jij dat oordeel niet uitspreekt. En blijf weg bij karikaturen daarover. Jezus oordeelt (Johannes 5:22). Hij is rechtvaardig, barmhartig, geduldig, trouw en goed.

Leef met Jezus.
Leef jij in Jezus’ licht. Het licht dat hier in de kerk, symbolisch, ontstoken is. Het meest bijzondere vers in dit stukje is vers 25[ix]:

Er komt een nieuwe tijd
en die is nu al begonnen.
Mensen die in de macht van de dood zijn,
horen de stem van Gods Zoon.
(Johannes 5:25, Bijbel in Gewone Taal).

Hoor je dat? Roept Jezus straks alle doden uit hun graven? Ja. Maar Jezus is al begonnen met dat roepen.[x] Toen. Nu. Jezus is de Eeuwigheidszondag.[xi] Hoor je hem? Volg jij Jezus? De Heer zegt:

Wie in mij gelooft zal leven, ook wanneer hij sterft.
Ieder die leeft en in mij gelooft zal nooit sterven.
Ik ben de opstanding en het leven.
(Johannes 11:25 en 26, Nieuwe Bijbelvertaling)

Voorgegaan.
Zo denken we aan … (gestorven gemeenteleden). …. heeft in geloof zijn weg van ziek-zijn gedragen. Zo volgde hij Jezus. Met Psalm 23 getuigde hij van zijn geloof. Op de dag van de begrafenis hebben jullie getuigd van dat geloof. En gezegd hoeveel meeleven jullie toen en daarna van de gemeente hebben gekregen. Zie je? Het is begonnen. Klein. En soms aarzelend of aangevochten. Maar het is begonnen. De ‘nieuwe tijd’ van Jezus (Johannes 5:25). … is ons voorgegaan in geloof. In zijn gezin. De Bijbel die laten op de avond, in de rustige uren, open ging. In de gemeente. Op de begraafplaats klonk de trompet. Symbool van de hoop op de opstanding en het eeuwig leven (1 Tessalonicenzen 4). Zo is God trouw door generaties heen (Psalm 105).

Is er iemand aan wie jij in het bijzonder denkt vandaag? Weet dat God je kent. Het is licht geworden. Duisternis wint het niet. Jezus leeft. En wij met hem.

---

Zie God, de enige God, is in Jezus onze naaste geworden. Preek Marcus 12:28-37.

[i] Zie De dag van de HEER komt eraan. Preek Ezechiël 7. En zie Goede Vrijdag en Ezechiël 37, preek Ezechiël 37.
[ii] Zie Vrede voor jullie. Paaspreek Johannes 20:19b.
[iii] Zie Hoe Jezus Heer en meester is. Preek Matteüs 12:1-8.
[iv] “(Maar) niet het Gode-gelijk-zijn wijst Jezus af, maar de gedachte, als zou Hij Zich Gode gelijk ,,máken”. ,,Van Zichzelf”, wil zeggen: buiten de Vader om, op eigen kracht en autoriteit.” Herman Ridderbos in Het evangelie naar Johannes, deel 1 (Kampen, 1987). Nu de ketterij opspeelt van de eeuwige onderschikking van de Zoon aan de Vader (het zgn. ESS) is dit een actueel punt. Zie Scheepje (z)onder Jezus’ hoede. Artikel Reformatorisch Dagblad (2018).
[v] Zie Opnieuw geboren worden. Preek gesprek Nicodemus en Jezus uit Johannes 3.
[vi] Zie preek over de Johannes-proloog (onderaan die preek staat een verwijzing naar andere preken over die proloog). Bram van de Beek wijst regelmatig op deze  tekst: ‘Niemand heeft ooit God gezien. De eniggeboren God heeft Hem ons verklaard’ (Johannes 1:18).
[vii] Zie De geloofsbelijdenis van Boromir.
[viii] Jezus stelt zich in Johannes 5:27 op als de  mensenzoon uit Daniel 7:13 en 14. Zie voor het verband tussen tijdgenoten Daniël en Ezechiel het 3de punt in Hoe indrukwekkend is God. Preek roepingsvisioen Ezechiel 1.Matteüs maakt op eigen manier duidelijk dat Jezus rechter is; van Israël en van de volken. Zie preek Valstrikken en hinderen (Matteüs 18) en Het geduld van de komende rechter. Preek Matteüs 13. Zie preek Jezus’ oordeel over schapen en bokken (Matteüs 25:31-46).
[ix] ‘misschien wel de geweldigste uitspraak in het evangelie (mag heten)’ zegt Ridderbos (zie a.w. bij voetnoot iv).
[x] Gelovigen die menen dat de opstanding al heeft plaatsgevonden alsof er geen wederkomst van Jezus moet plaatsvinden worden terecht gewezen (2 Timoteüs 2:18).
[xi] Zie preek Goede Vrijdag over Ezechiël 37.

Voorbeeldliturgie

Welkom

Votum en groet (Sela)
Psalm 98: 1 en 2 DNP https://www.denieuwepsalmberijming.nl/berijmingen/psalm-98. Gods recht komt wereldwijd

Samenvatting van Gods geboden

Kindermoment en
Jezus leeft in eeuwigheid (Opwekking 71)

Toespraak gemeenteleden in verband met vertrek voor vertaalwerk
LB 416:1 en 4 (staande toezingen) Ga met God… (tot wij elkaar ontmoeten)
Gebed

Eeuwigheidszondag (gemeentelid vertelt)
Johannes 5:19-29 ‘Toen zij Jezus…’ Bijbel in Gewone Taal
Ontsteken van de kaarsen (gemeenteleden)
Gebed (en stil gebed)
Psalm 23:1 De HERE wil mijn trouwe Herder wezen
Psalm 105:5 God zal zijn waarheid

Verkondiging van het evangelie
LB 769:1, 4 en 6 Eens als de bazuinen klinken

Geloofsbelijdenis:
GK 123:1 God de Vader
Artikelen over Jezus Christus
GK 123:5 God de Geest (en opstanding)

Dankgebed en voorbede, afgesloten door
Onze Vader (samen hardop)

Collecte

Opwekking 585 Er is een dag

Zegen
Amen