Als de spanning rondom Jezus telkens meer toeneemt gaat Jezus… het Pesachmaal vieren. Naar goed Joods gebruik. Tot hij ineens alle aandacht richt op zichzelf: mijn lichaam, mijn bloed. Wat bedoelt Jezus? Wat zegt hij tegen jou en mij? Je kunt de preek beluisteren via mijn podcast. Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

Gemeente van de Heer

1         Hoe houdt Jezus vol?
Vorige week had de belijdenisgroep de eredienst mee voorbereid. Het thema was: hoe richt je je op Jezus als er zoveel afleiding is? We luisterden naar Jezus’ oproep om ‘wakker’ te blijven (Matteüs 25:1-13).[i]

Vandaag draaien we de rollen om. Er is zoveel dat Jezus afleidt; hoe blijft hij doelgericht leven? Met de afleiding voor Jezus bedoel ik:

• Geestelijke leiders willen Jezus vermoorden (Matteüs 26:3-5).
• Maria zalft Jezus met extreem kostbare olie (Matteüs 26:6-13).[ii]
• Een van Jezus’ eigen leerlingen wil hem verraden (Matteüs 26:14-16 en 21).
• Jezus voorziet dat hij er helemaal alleen voor komt te staan (Matteüs 26:31).

Alsjeblieft. Als zoiets jou of mij zou overkomen, dan zou je toch in alle staten zijn? Je zou beveiliging aanvragen (Matteüs 26:53!). Of een weekje in retraite gaan om tot rust te komen. Een leiderschapstraining volgen: hoe om te gaan met zoveel positieve en negatieve aandacht?

Wat doet Jezus bij zoveel afleiding? Hij gaat, naar goed Joods gebruik, het Pesachmaal vieren. Met zijn discipelen. Met hen allemaal (inclusief Judas). Jezus gaat ‘gewoon’ door.

2         Gedenk mij – zegt Jezus.
Nee. Toch niet. Jezus zet een volgende stap. Een belangrijke stap op de weg van verlossing. Tijdens de maaltijd breekt Jezus een brood.

Jezus geeft het de leerlingen en zegt:

Neem. Eet. Dit is mijn lichaam.
(Matteüs 26:26).

En Jezus neemt een beker. Hij geeft zijn leerlingen die beker. Jezus zegt:

Drink allen hieruit. Dit is mijn bloed, het bloed van het verbond, dat voor velen vergoten wordt tot vergeving van zonden.
(Matteüs 26:27 en 28).

Een nieuwe traditie tijdens een oeroude traditie![iii] Wat zal er door de leerlingen heen zijn gegaan toen dit gebeurde? Ik denk dat ze er op dat moment niets van begrepen. Niet alleen omdat er zoveel spanning ontstond rondom Jezus.[iv]

Jezus’ lichaam en bloed.
Maar vooral omdat ze het eerbiedwaardige Pesachmaal vierden. Dat feest gaat over Gods bevrijding van zijn volk. De Exodus naar het beloofde land. Bij dat feest at je brood. Ongedesemd brood. Bij dat feest vloeide bloed. Want het lam werd geslacht. Het bloed moest aan de deurposten om te voorkomen dat God de eerstgeborenen zou treffen. Steeds weer moest Gods volk dat feest vieren om hun bevrijding te gedenken[v] (zie Exodus 12 voor alle toen gegeven aanwijzingen). En op weg naar het beloofde land sloot God, de Bevrijder, een verbond met zijn volk. Opnieuw kwam daar bloed aan te pas. Mozes besprenkelde het volk ermee (Exodus 24:8). Hij en andere leiders mochten toen zelfs iets van Gods majesteit zien – en met Hem eten en drinken (Exodus 24:10&11)![vi] We lazen dat net bij het luisteren naar de tien verbondswoorden.

En nu vieren Jezus en zijn leerlingen dit feest. In een spannende tijd. En Jezus zegt: dit brood is mijn lichaam. Deze beker is mijn bloed. Dit is het bloed van het verbond – vergoten voor velen tot vergeving van zonden. Gedenk mij (Lukas 22:19).[vii]

Onder iedere andere omstandigheid waren Jezus’ woorden aanleiding geweest voor een stevig gesprek. Zoiets kan en mag een gelovige Israëliet nooit zeggen. Niet over zoiets heiligs als het Pesachfeest. Jezus doet het wel.

Zo laat Jezus zien wij hij is. Hij is Heer en meester over het Pesachfeest (cf. Matteüs 12:8). Dat feest gaat over hem. Naarmate het evangelie vordert wordt steeds duidelijker wie Jezus is:

Jezus is Heer.
Jezus is Heer en meester over sabbat en Pesach (Matteüs 12:8).[viii]
Jezus is Heer en meester over golven en wind (Matteüs 14).[ix]
Jezus is Heer en meester over dood en leven (Matteüs 9:18vv).[x]
Jezus is Heer en meester over satan en demonen (Matteüs 4 en 12:28).[xi]
Jezus is Heer en meester over zonde en graf (Matteüs 1:21, Golgota).[xii]

Jezus is Heer! Heer over alles en allen (Romeinen 14:9, Filippenzen 2:10&11, Kolossenzen 1:15-20).

Door tijdens de Pesachmaaltijd over zichzelf te spreken maakt Jezus duidelijk hoe hij de Schriften vervult (Matteüs 5:17):

• Jezus is het (Pesach)lam dat de zonde van de wereld wegneemt (Johannes 1:29).
• Wij zijn besprenkeld met Jezus’ bloed (Exodus 12/24: doop, 1 Petrus 1:2).[xiii]
• In Jezus vindt de werkelijke Exodus plaats; bevrijding van dood en zonde.
• Jezus is het brood dat leven geeft (Matteüs 4:4 en 26:26).[xiv]
• In Jezus komt het nieuwe verbond waarvan de profeten hebben gesproken (Matteüs 26:28, Jeremia 31, Ezechiël 34[xv], avondmaalsformulier).
• Jezus is de steen door mensen verworpen maar door God tot fundament gemaakt (Psalm 118, ‘de lofzang’ Matteüs 26:30).[xvi]
• Bij de Exodus stierven alle eerstgeborenen. Nu zal de enige zoon[xvii], die zelf God is (Johannes 1:18), sterven (Matteüs 26:31, Ezechiël 34[xviii]).[xix]
• In Jezus begint ‘de dag van de Heer’ (Ezechiël 37[xx]). Dan zal Jezus opnieuw met zijn leerlingen van de beker drinken (Matteüs 26:29).
• Mozes mocht God zien bij de verbondssluiting – en bij Hem aan tafel (Exodus 24:10&11). Zo zien de discipelen God(s zoon) – en eten en drinken met hem bij deze Pesachviering. Sterker nog: ze zien God straks aan het kruis hangen en sterven. God geeft zich in Jezus. Tot in het graf.

2         Leven in Jezus’ kracht.
Gemeente, wat een moment. Een monument. En meer. Na Jezus’ dood en opstanding gaat ‘het breken van het brood’ door (Lukas 24:30, Handelingen 2:46). Tot op vandaag doen wij mee in de traditie die Jezus voor zijn dood inzet.

Wij noemen dit feest eucharistie, heilig avondmaal of maaltijd van de Heer. We gedenken Jezus’ dood en opstanding als bron van ons leven.

Vier mee.
Ik wil weer terug naar jullie, jongvolwassenen van de belijdenisgroep. Uiteraard spreek ik niet alleen jullie maar ook de hele gemeente aan.

Als je belijdenis gaat doen, vraag je toegang tot de viering van het heilig avondmaal. Wil je meevieren? Dat feest is door Jezus ingesteld. Als we avondmaal vieren zeggen we: richt je op de Gastheer van de tafel, onze machtige, hemelse koning. Je bent aan tafel bij de koning. Jezus is niet ergens hoog in de hemel. Ja – dat ook. Hij is erbij (Matteüs 28:20, Ezechiël 34[xxi]). Zoals hij erbij is bij zijn discipelen. Bij ieder avondmaalsviering geldt: Jezus deelt uit. Zijn lichaam. Zijn bloed. In de heilige symbolen van brood en beker.

Jezus alleen.
Maar… moet je dan alles weten? Mag je niet meer twijfelen? Zul je nooit meer fouten maken? Vraag dat maar eens aan Petrus. Ik denk dat hij pas na Pasen heeft begrepen wat ‘breken van het brood’ betekent. Jezus kent hem.[xxii] Hij wist dat Petrus hem zou verloochenen (Matteüs 26:34). Jezus kent Judas die hem ging verraden – Jezus waarschuwt hem (Matteüs 26:24&25).

Het ging zowel bij Petrus als Judas mis. Niemand kan het bij Jezus uithouden. Jezus zegt dat alle leerlingen hem zullen afvallen (Matteüs 26:21). Afvallen. Je kunt ook zeggen: struikelen, in de steek laten, ergeren. Daar staat weer dat bijzondere woord (skandalon) dat we vaker tegenkwamen in Matteüs. Bij Johannes bijvoorbeeld die zich in de gevangenis zat te ergeren aan het uitblijven van Jezus’ koningschap (Matteüs 11:6).[xxiii] Bij Jezus als hij waarschuwt voor struikelblokken op weg naar Gods koninkrijk (Matteüs 18:7).[xxiv] Hier is Jezus een struikelblok voor allen. Dat wil zeggen: het komt echt alleen op hem aan. Hij alleen is recht, goed, trouw en barmhartig. Hij is verheven (Golgota).

Kies voor Jezus.
Gemeente: die koning nodigt jou. De koning overziet wat er gebeuren gaat. De koning die jou kent en doorgrondt (Psalm 33 en 139). Die van je houdt. Jezus wil dat je in zijn kracht groeit in geloof, hoop en liefde.

Bij de avondmaalstafel belijden we dat. We zeggen: we komen

als armen bij de gulle gever,
als zieken bij de geneesheer die beter maakt,
als schuldigen voor de rechter die vrijspreekt,
als doden bij hem die levend maakt.
Wij leven niet uit eigen kracht, maar hebben alles in Christus
(formulier 3).

Dat is avondmaal vieren. Het brengt geloven terug tot in de kern. Aan tafel bij de koning. Judas’ hart ging op slot voor Jezus. Petrus hield het ook niet uit maar kreeg spijt. Hij ontvangt genade. Jezus maakt hem herder van zijn kudde (Johannes 21:15-17, 1 Petrus 5).[xxv] Zo maakt Jezus het waar in zijn leven. Dat is voor jou en mij vandaag niet anders.

Gemeente, kies voor Jezus.
Groei in hem.
En heb zo de ander lief.

=============================

Zie Trouw, wijsheid en macht van de Drie-ene God. Inleiding prekenserie Matteüs (2019-2021).

[i] Zie Duizend dingen. Een Heer. Preek over de gelijkenis van de (on)verstandige meisjes.
[ii] Zie De juiste investering. Preek Matteüs 26:1-13.
[iii] Alleen Lukas zegt expliciet dat Jezus de maaltijd bedoelt om hem te gedenken, ‘telkens opnieuw’ (22:19). Matteüs zegt dit niet. Bedenk dat de geschriften – zoals het evangelie van Matteüs – volgen op de traditie/het leven vanuit de Geest van Jezus. Na Pinksteren staat er dat de gelovigen ‘het brood breken’ (Handelingen 2:46). Een van de vroegste christelijke geschriften verbindt de (bestaande praktijk van de) maaltijd van de Heer aan de (instellings)woorden van Jezus zoals je die in de evangeliën vindt. Zie 1 Korintiërs 11:17 en verdere.
[iv] Zie voetnoot v van de preek over Maria’s zalving van Jezus.
[v] Mozes noemt het gedenken voorafgaand aan de (concrete) aanwijzingen (Exodus 12:14vv). Zo wordt het karakter van dat feest duidelijk. Het ligt een parallel met Lukas 22:19, zie voetnoot iii.
[vi] Zie Hoe indrukwekkend is God. Preek Ezechiël 1.
[vii] Zie voetnoot iii en v.
[viii] Zie Hoe Jezus Heer en meester is. Preek Matteüs 12:8. En zie Vrijheid is niet te koop. Hagepreek bij Herdenking en Viering Eerste Vrije Statenvergadering 19 juli 1572 (juli 2018).
[ix] Zie En als de golven overslaan. Preek over de storm op het meer uit Matteüs 14.
[x] Over deze tekst preekte ik nog niet in de Matteüs-serie. Maar zie Jezus roept tot leven. Eeuwigheidszondag met Johannes 5.
[xi] Zie Jezus verzocht in de woestijn. Korte inleiding op vier preken over Matteüs 4:1-11, Jezus’ genezende optreden in Kafarnaüm (Matteüs 4:12vv) en Jezus blijkt de allersterkste te zijn. Preek tweede deel Matteüs 12.
[xii] Zie Jezus bevrijdt van zonde. Kerstpreek over Matteüs 1:21.
[xiii] Zie Op één lijn met Christus. Preek 1 Petrus 1:1-3.
[xiv] Zie preek over Jezus’ eerste proef in de woestijn.
[xv] Zie vorige voetnoot. Ook is te denken aan Ezechiël 11. Zie Hoe God bij mensen woont. En Ezechiël 36 Hoe de Geest ons leven vernieuwt.
[xvi] Zie preek ‘Hallel-Psalm’ 115 Alle eer aan God. Preek Psalm 115 en preek Psalm 117 Eeuwig duurt Gods trouw.
[xvii] Zie punt 3 in de Kerstpreek 2018 Christus in je hart geboren (zie voetnoot vi van die preek).
[xviii] Hoe God Herder is te midden van zijn volk. Preek Ezechiël 34. Dit hoofdstuk geeft veel inzicht in delen van het evangelie van Matteüs.
[xix] ‘Ik zal de herder doden’ – zegt Matteüs. Let erop hoe je dit leest. Vandaag speelt de gedachte dat God een kwade vader is. Een die bloed wil zien. Slaat God (de Vader) zo zijn Zoon (Jezus)? Op de achtergrond speelt mee dat in onze cultuur kwetsbaarheid (het kind) centraal staat. Zie Discussie over doopvraag is teken van secularisatie. En zie Worden als een kind. Preek Jezus zegent de kinderen. Ik zou zeggen: lees m’n preek over Ezechiël 34. De herder die recht doet (oordeelt) is dat op een wonderlijke manier. Zie ook Waarom spreken we van Goede Vrijdag? Preek Marcus 15:16vv. En zie de lange inleiding op Ezechiël (o.a. over de invloed van Marcion in onze tijd).
[xx] Zie preek Goede Vrijdag over Ezechiël 37 (m.n. over ‘de dag van de HEER’. Die dag komt in Ezechiël in hoofdstuk 7 voor het eerst ter sprake en komt daarna op verschillende manieren terug).
[xxi] Zie Hoe God Herder is. Preek Ezechiël 34.
[xxii] Zie De tijger in mij en de leeuw van Juda. Naar aanleiding van The life of Pi.
[xxiii] Zie Zo gek is het niet om in Jezus te geloven. Preek Matteüs 11:6.
[xxiv] Valstrikken op de route naar het koninkrijk. Preek Matteüs 18:7.
[xxv] Zie Dank God voor alle gaven in de gemeente. Aanwijzingen van Petrus voor ambtsdragers. Preek 1 Petrus 5 bevestiging ambtsdragers.

Voorbeeldliturgie
Welkom

Mijn hulp is van U, Heer (Opwekking 640)
Psalm 33: 1 en 4 DNP https://www.denieuwepsalmberijming.nl/berijmingen/psalm-33

Gods geboden (Exodus 20 en verzen uit hoofdstuk 24, zie verkondiging)
Opwekking 518 (Psalm 139) Heer, U doorgrondt en kent mij https://dagelijksebroodkruimels.nl/opwekking-518/

Gebed

Kindermoment
‘k Stel mijn vertrouwen (OTH 291)

Lezing Matteüs 26:17-35,
Verkondiging Bij de koning aan tafel.
Psalm 118: 6 en 7 DNP https://www.denieuwepsalmberijming.nl/berijmingen/psalm-118 (Hallel-Psalm, Matteüs 26:30).

Geloofsbelijdenis:
• GK 123:1
• Belijdenis over Jezus Christus
• GK 123:5

Dankgebed en voorbede, afgesloten door
Onze Vader (Elly en Rikkert)

Collecte

GK 172:1,3 en 4 Wij zingen God ter ere

Zegen
Amen