In de serie Psalmen van de Korachieten vandaag Psalm 47. ‘God stijgt onder gejuich omhoog.’ Het is niet vreemd dat christenen deze Psalm lezen of zingen bij Hemelvaart. Een voorbeeldliturgie staat onderaan de preektekst.

Eerst nog dit. Net als Psalm 44 spreekt ook Psalm 47 over de landinname (als reden van vertrouwen in God). Als het daar vandaag over gaat, maakt dat de tongen los. De hedendaagse discussie gaat dan over geloof en geweld. Dat gesprek laat ik in de preek links liggen. Het gaat me nu om iets anders. Wil je wel wat met dit thema? Lees dan mijn bijdrage in het interreligieuze debat Laat het oordeel aan God (Rotterdam, 2015).

De preek is ook als podcast te beluisteren.

Gemeente van de Heer

1         Wie is als onze Heer!?
Onze held! Onze helden! Hoe vaak heb je dat niet gehoord in de afgelopen tijd? De mensen die in zorg-, verpleeg- en ziekenhuizen werken zijn helden. Landelijk is er voor hen geapplaudisseerd. Zij staan in de frontlinie en verdienen groot respect. Pijnlijk steekt daarbij af, trouwens, dat velen van hen door gebrek aan beschermingsmateriaal zelf ziek zijn geworden. Een van de allereerste die het virus COVID ontdekte en ervoor waarschuwde is er zelf(s) aan overleden. Een held die ziek wordt en sterft – net als Jezus eigenlijk. Laat applaus niet ten koste gaan van zorg en een passende beloning voor mensen die dit belangrijke werk doen. Vandaag niet en te Zijner tijd, als deze crisis voorbij is, ook niet.

Bijbels applaus…
Ik kom op dit applaus voor zorg- ziekenhuis- en verpleegpersoneel vanwege Psalm 47. Misschien verwacht je het niet van de Bijbel maar er staat dat mensen moeten applaudisseren (Psalm 47:2). Wie moet applaus geven? Nederlanders? Zwaar getroffen Italianen? Psalm 47 zegt: álle volken. Alle landen. Ieder mens. Iedere cultuur. En niet vijf of tien minuten en daarna overgaan tot de orde van de dag. Maar een voortdurend applaus. Eindeloos gejuich.

… om wie God is.
Voor wie dan applaus? En waarom? Wij applaudisseren bij bijzondere prestaties. Voor mensen in de frontlinie. Of in een voetbalstadion bij een mooie omhaal of vrije trap. Als je een goede scriptie schrijft. Een geweldige prestatie levert.

Psalm 47 zegt dat iedereen moet applaudisseren voor God. En waarom? Let goed op, gemeente. Wat Psalm 47 is even bijzonder als mooi.

God verdient applaus en gejuich OM WIE HIJ IS:

Geducht[i] is de HEER, de Allerhoogste
Machtige koning van hemel en aarde
(Psalm 47:3 Nieuwe Bijbelvertaling).

Niet eerst een prestatie. Dat komt ook. Zeker. Vanaf vers 4 gaat het erover wat God heeft gedaan waarvoor Hij respect en hulde verdient. Maar eerst applaus omdat God is wie Hij is. En omdat Hij als koning heerst over hemel en aarde.

Prachtige liederen.
Gemeente, Psalm 47 zet ons voor Gods troon. En laat ons naar Hem opkijken. Na de klaag- en provocatie-Psalmen 42/43 en 44[ii] en na het vertrouwen in Psalm 46[iii] zet Psalm 47 een volgende stap. Wat is God machtig en groot. Majestueus. Door niets en niemand beperkt. Hij is God. Ontzagwekkend. Hoog verheven. En wij, sterfelijke en zondige mensen, mogen Hem zien (cf. Openbaring 22:4).

Gemeente, wat zijn de Psalmen van de Korachieten ontzettend mooi (Psalm 42-49). Ze vormen het begin van het tweede deel van de Psalmen die over ellende gaan en over het waarom daarvan.[iv] Psalm 47 zegt: door je tranen en in je moeite zie je de hoogverheven Koning. En dan ontstaat er doorheen je tranen en in je klacht (Psalm 42/43 en 44) een lied. Een loflied (Psalm 46). Ja, je gaat zelfs juichen en applaudisseren (Psalm 47). Niet alleen zijn de Psalmen van de Korachieten inhoudelijk mooi. De opbouw naar dit applaus toe is zo knap.

Puur geluk dat je de Koning kent! Zo getuigt Psalm 47. Houd vol, gemeente. Geef de moed niet op. Op een dag zie je God.

Golgota, Pasen en Hemelvaart.
Psalm 47 doet denken aan het ontroerende Paasverhaal uit het evangelie van Johannes (Johannes 20:1-18).[v] Volgeling Maria ziet Jezus niet door haar tranen en verdriet (Psalm 42). Ze is wanhopig omdat Jezus in wie zij gelooft dood is. Zelfs zijn lichaam is verdwenen zodat de laatste eer bewijzen onmogelijk is. Er is minder dan niks.

En dan spreekt Jezus haar aan. Hij noemt haar naam; Maria. Rabboeni, meester! juicht Maria. Juich – want Jezus leeft. En de Levende zegt dan gelijk: ‘houd mij niet vast, Maria, want ik ben nog niet opgestegen naar de Vader… die ook jullie Vader is’ (Johannes 20:17).

Hoor je dat? Het gaat in een adem door. ‘Ik ben nog niet opgestegen’. Het wordt nog grootser dan een open graf. Nog wijdser en wonderlijker. Kruisdood, Pasen en Hemelvaart horen bij elkaar.[vi] Juich … – want Jezus is Heer. Aan Jezus is alle macht in de hemel en op aarde (Matteüs 28:18, Marcus 16:19, Psalm 110).[vii] In dat korte stukje over Jezus en Maria op Paasdag zijn alle Psalmen van de Korachieten (verborgen) aanwezig. Doorheen twijfel, tranen en moeite is Jezus daar. Hij maakt zich bekend als hemelse Majesteit. Zo vervult Jezus Psalm 47.

De kerkelijke gewoonte om Psalm 47 te lezen of te zingen op Hemelvaart is een goede gewoonte. Applaus voor Jezus. Hij nam de schande van het kruis (Hebreeën 12:2), overwon de dood en is verheven boven alle krachten en machten (Efeze 1:21).[viii] Wie is als Jezus? Hij is God (Johannes 20:28) de hoog verhevene (Psalm 47). Hij in wie alles is geschapen – Oorsprong van alles en allen – verzoent ons en heel de schepping met God de Vader (Kolossenzen 1:15 vv).[ix]

2         Voeten op de grond.
Voordat we op Hemelvaartsdag met ons hoofd in de wolken gaan lopen, gemeente, eerst nog even terug naar Psalm 47.

Het is begonnen.
Ook van dit lied[x] is te zeggen dat de precieze achtergrond niet bekend is. Is het lied geschreven bij de optocht van de ark in Jeruzalem op Sion of bij de overwinningen van David daarna (2 Samuël 6 en 8)?[xi] Dat zou passen bij Psalm 47:6 waar staat dat God onder gejuich omhoog steeg. En het past bij de situatie waarin David, als Gods koning (‘zoon’, Psalm 2), andere volken overwint en schatplichtig aan zich maakt (Psalm 47:4 en 9). De vervulling van Gods belofte aan Abram wordt werkelijkheid (Psalm  47:10, Genesis 12:3). Het zou kunnen maar andere achtergronden zijn ook mogelijk.

Belijdenis.
Nog beter is dit te zeggen: het lied is een belijdenis. Want ook als het in Davids tijd geschreven is dan is ‘heel de aarde’ (Psalm 47:8) alsnog niet aan de orde. Toch zegt het lied het zo. Beter; roept het lied ‘heel de aarde op’ om te juichen voor God. En dat is niet voor niks. Soms zie je heel goed dat God bestaat, wie Hij is en wat Hij doet. Maar meestal maar een beetje. En soms zelfs weinig of niks. En dan komt het erop aan. Om Hem te blijven vertrouwen op zijn belofte-woord. Psalm 47 doet dat. Op grond van wat God heeft gedaan (Psalm 47:4 en 5). En er dan vanuit te gaan dat God zijn werk voltooien zal.

De Psalmen beginnen alvast te juichen (cf. Psalm 96).[xii] Als later de glorie van David, de tempel en Jeruzalem voorbij is dan gaat dat juichen niet over. Dan geldt nog sterker wat in Psalm 47 staat; ga uit van wie God is en wat Hij doet. Gelovigen gaan zich dan niet langer richten op wat God in het verleden deed. Ze kijken naar de toekomst. God zál ingrijpen – zo is de overtuiging.[xiii]

Het juichen in de Psalmen is daarom vooral een hoopvolle belijdenis. Vergelijk het met het gejuich van Gods volk vóórdat de muren van Jericho instorten (Jozua 6). De Bijbel draait onze gewoonte om; eerst geloven – dan zien (cf. Tomas in Johannes 20).

Leef met Jezus.
Gemeente, lezen we zo dit lied. Heel de aarde moet juichen. Ieder mens. Want Jezus komt eraan. Ja, vandaag gaat er een virus tekeer. Of jij twijfelt. En een ander ervaart God iedere dag. Weer een ander snapt niet waarom God bepaalde dingen toelaat.

Zo is het leven van jou en mij. De Psalmen van de Korachieten gaan over al deze dingen. En ze zeggen uiteindelijk; kijk omhoog! Psalm 47 doet wat de engelen deden toen de discipelen er beteuterd bijstonden toen Jezus ten hemel voer (Handelingen 1). Hij komt terug – zeiden de engelen. Blijf naar hem uitzien – erop vertrouwend dat hij komt.

Jezus verwachten is hemels leven (Kolossenzen 3 Bijbel in Gewone Taal). Denk aan vechten tegen verkeerde dingen in jezelf; zonde, twijfel, kleingeloof – noem maar op. Zorg dat als de Heer terugkomt, hij ons in vrede vindt. Zorg ervoor dat hij straks niks op je heeft aan te merken (GK 139). En steek je handen uit je mouwen. Je ziet vaak dat er op Hemelvaartsdag acties op touw worden gezet. Bijvoorbeeld om wijken of buurten schoon te maken. Of iets voor een ander doen.

Kerken nemen initiatieven om juist op Hemelvaartsdag aanwezig te zijn in hun omgeving. Wat mooi. Doe wat je hand vindt om te doen. Wat ook maar. Zo is je leven een ‘applaus’ voor de Heer. Hij is het waard; al onze lof, dank en aanbidding.

—————-
Zie Preken bij Hemelvaart voor andere Hemelvaartspreken en Bidden met de Psalmen 42/3 – 49. Een overzicht.

[i] De Bijbel in Gewone Taal laat, ten onrechte, gevreesd/geducht/ontzagwekkend of vreselijk (Statenvertaling) weg. Dit woord staat er nu eenmaal, is in de context veelzeggend en, vooral, hoort bij God.
[ii] Zie Hopen op God als het nieuwe normaal (Psalm 43), Waar is God in de crisis? (Psalm 44)
[iii] Zie Crisis-bestendig leven. Preek Psalm 46.
[iv] Zie indeling van Psalmen bij Guided Tour door het koninkrijk. Preek Psalm 1. En zie preek Psalm 43 (voetnoot ii).
[v] Zie Vrede voor jullie. Paaspreek Johannes 20:19.
[vi] Johannes laat Hemelvaart beginnen bij Golgota; Jezus is verheven op het kruis (cf. Johannes 3).
[vii] Zie Hulde aan onze hemelse priesterkoning. Preek Psalm 110 bij Hemelvaart (2019). En zie Hemelvaart; Jezus komt eraan. Preek Hemelvaart 2018 over het slot van Marcus.
[viii] Zie De paradox van Hemelvaart. Preek over 1 Petrus (de duivel die sinds Hemelvaart als een beest tekeer gaat).
[ix] Zie Eer de Schepper om wie Hij is en om wat Hij doet. Preek Zondag 9 en Kolossenzen 1. Zie ook mijn blog over het boek Oer.
[x] Zie de uitleg bij de andere Psalmen van de Korachieten bij voetnoten ii en iii.
[xi] Zie preek Psalm 2 over de koning en de Sion.
[xii] Zie preek Psalm 96.
[xiii] Zie Hoe God herder is. Preek Ezechiël 34. Zie Psalm 90 Een mens is voor een tijd een plaats van God.

Voorbeeldliturgie

Welkom
Psalm 124:3 GK Wij zijn ontsnapt (= votum)
Groet
GK 101: 1 en 3 De dag van onze vorst
Gebed
Kindermoment. Hemelvaart in lego https://www.youtube.com/watch?v=2lj4EksxNzw&feature=youtu.be
Lied voor kinderen
Lezen Psalm 47 en Johannes 20:1-18
Psalm 47:1 en 2 DNP https://www.denieuwepsalmberijming.nl/berijmingen/psalm-47
Verkondiging
GK 68: 1 en 2 Wij knielen voor uw zetel neer
Geloofsbelijdenis (gesproken en gezongen in afwisseling)
GK 123:4 De derde dag stond Hij (bij die artikelen)
Dankgebed en voorbede, afgesloten door
GK 37:3 en 7 Dat komen mag uw koninkrijk (Onze Vader)
Collecte
GK 107:1 en 3 Ere zij aan God, de Vader
zegen