Op het Pinksterfeest zijn Jezus’ volgelingen in extase (Handelingen). Efeze 2 beschrijft van grotere (tijds)afstand wat Pinksteren betekent. En dan nog hoor je de extase uit Handelingen 2 terug. Het is ook allemaal niet te bevatten. De Geest neemt gelovigen in beslag. Dat gebeurt tot op de dag van vandaag, zo horen we van opmerkelijke getuigenissen.

Hieronder de preektekst en een voorbeeldliturgie. Je kunt de preek ook beluisteren via mijn podcast.

Gemeente van de Heer

1         Wereldwijd Pinksterfeest.
Over heel de wereld is het vandaag Pinksterfeest. Het graf kon Jezus niet vasthouden (Handelingen 2:24-32). Pogingen om de waarheid van Pasen met een leugen verdraaien, zijn mislukt (Matteüs 28:11-15).[i] Jezus lééft – en wij met hem. Hemelvaart is dat Jezus verheven is boven alle krachten en machten (Efeze 1:21).[ii] Zo wordt de kerk, Jezus’ gemeente, op Pinksteren een gebouw waarin God door zijn Geest woont (Efeze 2:22).

Catechisatie en belijdenis.
Pinksterfeest laat zien dat God goed en trouw is. Zijn werk in Jezus is niet kapot te krijgen. Volgens onze traditie zou het vandaag openbare geloofsbelijdenis zijn geweest. Wat jammer dat Corona roet in het eten gooit. Maar laten we niet bij de pakken neerzitten. We hebben een gezegend belijdeniscatechisatieseizoen gehad. Trouwens; wat fijn dat alle catechisatiegroepen dit jaar ‘gewoon’ door konden gaan. We zien ernaar uit dat de belijdenisdienst DV nog deze zomer kan plaatsvinden.

Adem.
Pinksteren is het feest van vuur en wind (Handelingen 2:2 en 3).

Waar Corona maakt dat je conditie verslechtert, waar Corona je luchtwegen bedreigt en het onderling contact onder druk zet, daar doet de Geest precies het tegenovergestelde. De Geest geeft adem, inspiratie en verbondenheid. We hebben dat gemerkt in het afgelopen (Corona)jaar; dat je, ook als je elkaar niet in levende lijve ziet en meemaakt, van Jezus blijft houden en om elkaar blijft geven. Dat is de Geest.

2         Vrede door Jezus’ Geest.
Ik wil dit jaar vanuit Paulus’ brief aan de Efeziërs naar Pinksteren kijken.[iii] Pinksteren zelf is, net als Goede Vrijdag en Pasen, zo groots en overweldigend dat de gelovigen op het moment van die heilige gebeurtenis zelf niet of nauwelijks hebben kunnen zien wat er gebeurde.[iv] Jezus’ volgelingen getuigen. Maar zijn vooral in extase. Pas als ‘de stof neergedaald is’ gaan de gelovigen zich realiseren hoe geweldig God is en werkt (Handelingen 2:11).

En dan nog. Efeze 2:14-22 is zo rijk. Zo inhoudsvol. Paulus struikelt over z’n woorden. In Efeze 2 klinkt dezelfde extase als in Handelingen 2. In Efeze 2 zie je dezelfde focus op Jezus en zijn werk als in de Pinkstertoespraak van Petrus.

Gods nieuwe ‘stichting’.
Laten we iets dichterbij komen en luisteren. Het kernwoord is vrede. Gods shalom in Jezus voor ieder die gelooft:

• Jezus (zelf) is onze vrede (vers 14). Het is goddelijke, ons gegeven vrede.
• Jezus heeft in zijn lichaam de vijandschap gedood en verzoening gebracht (Golgota, vers 16). Het is goddelijk verlossingswerk.
• De muur van vijandschap is afgebroken (vers 14). Denk aan de muur waardoor niet-Joden Gods tempel niet binnen mochten gaan.
• Jezus heeft de wet buiten werking gesteld (vers 15). God zelf zal in Jezus en door de Geest in ons doen wat de wet niet voor elkaar kreeg (Ezechiël 47).[v]
• Twee werelden zijn één geworden (vers 15-17, cf. vers 19). Gods goedheid in Jezus is er voor ieder; voor Joden en heidenen (zie vers 12).
• Sterker nog: door één Geest is er toegang tot de Vader (vers 18)! Sinds Pinksteren hebben gelovigen rechtstreeks toegang tot God Zelf; door Hem die dankzij Jezus in ons woont (vers 22).
• Wie gelooft in Jezus is een ‘gebouw’ waarvan de apostelen en profeten het fundament zijn en Jezus de hoeksteen (vers 20).

Zo is en werkt Gods vrede. Al deze dingen lopen hierop uit: we worden tot een plaats waar God woont door zijn Geest (vers 22). Onvoorstelbaar, dit alles. Het geheim van Gods Drie-eenheid wordt zicht- en kenbaar. (Daarom zegt Petrus in zijn toespraak dat de eindtijd begonnen is (Handelingen 2:17, Joël))

Gods vrede wint.
Pinksteren zegt: Gods vrede wint de strijd (LB 1010). Gelukkig zijn de vredestichters – heeft Jezus gezegd (Matteüs 5:9).[vi] God sticht die vrede. Hij begint daarvoor iets nieuws. Een nieuwe ‘stichting’ zogezegd; het lichaam van Jezus, de gemeente die leeft uit verzoening (vers 16). Niet alleen de vijandschap tussen bevolkingsgroepen (vers 12-14) is in Jezus verdwenen. Zonde, vijandschap tegen God in een mensenhart, is vergeven (Matteüs 18:21-35).[vii]

Genadestroom uit Ezechiëls visioen.
Ezechiël had al geprofeteerd van de komst van de Geest die het ‘droge land’ (ons zondige bestaan) compleet zou vernieuwen (Ezechiël 47).[viii]

Wat in Ezechiëls visioen begon met een paar druppeltjes eindigt als een onstuitbare rivier. Dat is Pinksterfeest. Jezus’ bloed op Golgota (Efeze 2:13) maakt heel het leven nieuw. Daarom doen we vandaag mee met de Pinkstergemeente van Handelingen 2 en eren wij God:

Geprezen zij God. Geprezen de Vader, de Zoon en de Heilige Geest –
zoals het was in het begin en nu en altijd en in de eeuwen der eeuwen

3         Leef door de Geest.
Ik wil de Pinkstervrede van Efeze 2 toepassen op twee situaties.

Gebed om vrede.
Allereerst dat we inzien dat vrede niet vanzelfsprekend is. Het is echt Gods cadeau. We merken dat op een pijnlijke manier als er conflicten zijn. In je huwelijk. In de gemeente. In de wereld.

Vandaag denken we in het bijzonder aan het Israëlisch-Palestijnse conflict.[ix] Dank God voor de wapenstilstand. Maar ondertussen. Shalom is ver te zoeken. Terwijl God zijn volk met het oog daarop heeft uitgekozen.[x] Bidden we om de Pinkstergeest. Dat die krachtig werkt in alles en allen. Dat het Joodse volk veilig mag wonen. Dat Palestijnen lucht en ruimte hebben om te leven en niet verdreven worden uit hun huizen. Dat initiatieven waarin mensen van beide bevolkingsgroepen vrede willen bewerkstelligen gezegend mogen worden. Dat er een eind komt aan wraakteksten die uit beide kampen klinken, antisemitische leuzen en daden, ook in onze Europese (hoofd)steden.[xi] Dat Gods vrede wint.

Dit gebed is nodig, gemeente. Zeker nu de wereld deze ellende meer links laat liggen (o.a. door andere belangrijke zaken zoals de opkomst van China). Spreek erover op je werk, je studie. Laat het, als dat op een verantwoorde manier kan, er niet bij zitten als je merkt dat mensen over de schreef gaan. Spreek vooral over de vraag wie of wat werkelijk vrede geeft (Efeze 2:14). De r/zegenbui van Pinksteren (Ezechiël) is blijvend hard nodig – tot Jezus’ komst in heerlijkheid.

De Geest werkt krachtig.
Het tweede naar aanleiding van Pinksteren is een bemoediging. Ik weet niet of je het meekreeg. Er was een verhaal dat het afgelopen weekend veel gedeeld werd op social media (uit dagblad Trouw). Een verhaal waarin de Engelse schrijver en voormalig milieuactivist Paul Kingsnorth vertelt hoe hij tot geloof is gekomen.[xii] Kingsnorth vertelt dat hij altijd het besef heeft gehad dat er iets – een kracht – verborgen zit achter de natuur. Maar het christendom was wel het laatste waar hij wat mee wilde. Hij zag het christelijk geloof als een vermoeide en corrupte religie; een beweging waarin je God gunstig kon stemmen door allerlei dingen te doen. Toch miste Kingsnorth iets. Hij merkte een leegte en gebrek aan liefde in zichzelf. Hij ging mediteren. Hij sloot zich zelfs aan bij een wicca-groep (magie, heksentraditie).[xiii] Totdat hij op den duur over Jezus begon te dromen. En allerlei mensen in zijn omgeving over Jezus begonnen. Kingsnorth zei dat hij tijdens een van zijn religieuze (wicca)rituelen overweldigd werd door zo’n kracht dat hij dat ritueel niet kon uitvoeren. En hij wist wie die kracht was. Hij wilde er niet aan maar hij moest zich wel tot Jezus bekeren.

Wat een bemoedigend getuigenis. Dit is de Pinkstergeest die mensen tot in het diepst van hun ziel aanspreekt (Handelingen 2:37). Kingsnorth zegt met zoveel woorden dat de Geest krachtig aan het werk is. Laten wij in ons god-loze[xiv] Europa deze woorden in onze oren knopen, gemeente.[xv] Kingsnorth zegt dat hij moest leren om de nederige Jezus te volgen (zie Matteüs-evangelie[xvi]). En alles van hem te verwachten. (Meer) weggeven. De ander liefhebben. Minder technologie gebruiken. Geen machtspolitiek gebruiken. De aarde niet langer uitputten.

Het verhaal van Kingsnorth is bijzonder. Laat je daardoor bemoedigen om te blijven zien waar het op aankomt. Het is niet die ene bekering op zich. Dat bijzondere verhaal van wie dan ook maar. Pinksteren is bijzonder. God is in Jezus nederig én groots (tegelijk). Trouw en barmhartig. Goed en recht. Weet je door Hem gekend en geroepen. Wees blij als je ziet dat anderen en jij trouw zijn en blijven aan de Heer. Dat je van plan bent belijdenis te doen van je geloof. Dat je in Jezus’ naam consumindert. Dat je bidt om en wijst op vrede.

Gezegend Pinksterfeest!

---

[i] Zie Hoe onwaarschijnlijk ook; Jezus leeft. Apologetische Paaspreek Matteüs 28.
[ii] Zie Hemelvaartspreek Efeze 1 (2021).
[iii] Zo ook dit jaar bij Hemelvaart. Zie de preek bij de vorige voetnoot.
[iv] Zie preek Goede Vrijdag en zie paaspreek De Schrik van je leven. Bij Pinksteren gaat de Geest in de gelovigen wonen en werken zodat de tongen los komen (zie toespraak Petrus in Handelingen 2) – en/maar; men is in extase. Pinksteren en het verstaan ervan is een proces, zie het schitterende Handelingen 10 (visioen Petrus) en het apostelconvent van Handelingen 15.
[v] Zie preek Eindeloze stroom van genade. Ezechiël 47. Paulus durft soms zelfs over de wet te spreken als over een aardse macht (Galaten 4, zie punt 2 in de Kerstpreek Christus in je hart geboren (2018)). Dat de wet er niet (meer) toe doet, is tekort door de bocht. De vloek van de wet (Galaten 3:13) is door Jezus gedragen, ten einde toe. Zie preek Goede Vrijdag over Ezechiël 37. Zie ook (het begin van) Romeinen 8.
[vi] Zie preek Gelukkig zijn de vredestichters.
[vii] Zie preek Jezus verlost van zonde (Matteüs 1:21), zie preek over zonde op Pasen (apologetische preek Matteüs 28) en preek over Jezus’ gelijkenis van schuldvergeving (Matteüs 18).
[viii] Zie Gods genadestroom. Preek Ezechiël 47. Zie ook Hoe God bij mensen woont (preek Ezechiël 11) en Hoe de Geest vernieuwt (preek Ezechiël 36).
[ix] Zie preek Wereldwijd bant God oorlogen uit. Preek Psalm 46 bij de vorige escalatie van dit conflict (2014).
[x] De kerk deelt in Gods (eens beloofde) heil, zie Efeze 2. Wie in Jezus is, is geen vreemdeling meer. Gods volk Israël blijft wel de oudste broer; Gods belofte is onverbrekelijk (Romeinen 9-11). Wat betekent dit voor landsbelofte? Zie hierover kort aan het begin van Laat het oordeel aan God, een bijdrage interreligieus debat over geloof en geweld (Rotterdam 2015). Zie ook de preek over Gods belofte van vrede in het tempelvisioen van Ezechiël; God maakt alles nieuw (preek 1 over het tempelvisioen).
[xi] Denk aan ‘Joden, onthoud Khaybar, het leger van Mohammed keert terug’ en andere taal vol haat. Afgelopen weekend klonk het in o.a. Brussel en Amsterdam. Er was geweld t.a.v. synagogen in Duitsland. Denk ook aan walgelijke kreten in voetbalstadions. Zie mijn toespraak Verzet, voorafgaand aan dodenherdenking (Dordrecht, 2018). Evengoed is te denken aan geweldsteksten (uit Psalmen) ten aanzien van Palestijnen; gebeden die bij de Klaagmuur worden uitgesproken (Over ‘wraakpsalmen’ zie De kerk kan niet zonder wraakpsalmen, artikel Nederlands Dagblad. En zie Laat het oordeel aan God – over geloof en geweld).
[xii] Bij wat Kingsnorth zegt over omgaan met de schepping dacht ik terug aan een jeugddienst over klimaatproblematiek, zie preek Het zal mij een zorg zijn (Ezechiël 18).
[xiii] Zeg niet dat geloof/bijgeloof in onze cultuur niet relevant is. Zie preek De afgoden van onze tijd. Zie Hemelvaartspreek (over o.a. het bestaan van de duivel).
[xiv] Zie Ilja Pfeijffer die tijdens de corona-crisis spreekt van het afschaffen van God. Zie Hopen op God als het nieuwe normaal. Preek Psalm 43.
[xv] Opmerkelijke bekeringen komen vaker voort. Ze geven te denken. Zie het slot van mijn artikel over de Dordtse Leerregels, over Gods verkiezende liefde (OnderWeg, 2019).
[xvi] Zie Jezus’ zelfaanduiding ‘de mensenzoon’, zie preek Matteüs 8:18-22. Zie Jezus’ uitnodiging om te leren van zijn zachtmoedigheid (Matteüs 11).

Voorbeeldliturgie

De wind steekt op (Sela) https://www.sela.nl/liederen/102/de-wind-steekt-op.html

Welkom (ouderling van dienst)
Votum en groet Sela https://www.sela.nl/liederen/1/votum-en-groet.html
GK 105 In vuur en vlam zet ons de Geest: 1,3,8 en 9

Leven door de Geest (wet, Galaten 5)
LB 675 Geest van hierboven (2 verzen)

Gebed

Kindermoment
Door de kracht (Elly en Rikkert) http://www.aanvullingspagina.nl/Teksten/door%20de%20kracht.htm

Lezen Handelingen 2:1-6 en 32-38 (korte inleiding nodig) en Efeze 2:14-22
Licht aan (Schrijvers voor gerechtigheid) http://schrijversvoorgerechtigheid.nl/wp-content/uploads/2014/06/Licht-Aan.pdf

Verkondiging

GK 161, Heer U bent mijn leven (geloofsbelijdenis)

Collecte
Vuur (Matthijn Buwalda) https://www.songteksten.nl/songteksten/368609/matthijn-buwalda/vuur.htm (tijdens collecte)

Als een vuur van binnen (Sela) https://www.sela.nl/liederen/14/als-een-vuur-van-binnen.html

Zegen
Amen (gemeente, hardop uitspreken)